Алпысбай Қалменов

Алпысбай Қалменов(1869, Темір уезі, Орал облысы — 1937, Мәскеу) — Алаш қозғалысының белсенді қайраткері, Мемлекеттік Дума депутаты

Алпысбай Қалменов. Санкт-Петербург , 1906 ж.

Мемлекеттік Думаның мүшелері: Алпысбай Қалменов және Ахмет Бірімжанов. Санкт-Петербург , 1906 ж.

Өмірбаяны

Қалменов Алпысбай 1869 жылы Орал облысы, Темір уезінде туған. Бала кезінде ауыл молдасынан сауатын ашқан. Кейін Орынбор гимназиясында оқып, орыс тілін жетік меңгереді. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында қазақ қоғамында оқу білімнің қадірі күшті болады. Сондықтан қолы жеткен ата-ана баласының білім жолына түсуіне ықпал етеді. Соның арқасында қазақ арасынан оқымыстылар көп шыққан. Олар қазақ зиялылары дуге лайық қауым болып, өздерінің ел алдындағы міндеттерін адал атқарды. А.Қалменов та білім жолына түсіп, кейін университет бітірген. Алайда оның қандай университетте қандай мамандық бойынша білім алғаны туралы нақты дерек жоқ. Жастық, жігіттік шағын XIX ғасырда өткізген Алпысбай XX ғасырға жігіт ағасы болып толысқан шағында жетті. Соған орай, XX ғасыр басындағы әлеуметтік-қоғамдық жұмыстарға көбірек араласады.

1906 жылы ашылған Ресейдің 1-Мемлекеттік Думасына Бөкей ордасынан депутат болып сайланған. Думада «Еңбек тобы» функциясында болды. Орданы басқару жөніндегі уақытша кеңесте кеңесші болды.

1910 жылдардан кейін қазақ халқының басын қосып, тәуелсіз ел болу жолындағы идея күшейген кезде Қалменов те ұлттың алға басар зиялы тобының қатарынан табылды. Оралда, Орынборда, Жымпитыда өткен қазақ съездерінің бөріне де қатысады. Сол сиездерде Алаш орда көсемдерінің бастамасын қолдап отырады. Х.Досмүхамедүлымен бірге жұмыс істейді. Өзінің туа біткен ұлтшылдығының арқасында Батыс Алаш орда қозғалысының жетекшілерінің біріне айналады.

Алаш орда таратылған соң кеңес үкіметінің қызметінде болды, онда да халқы үшін адал қызмет істеу ұстанымынан айнымаған. Ұзақ жылдар Мәскеу, Киев қалаларында жұмыс істейді. Кеңес үкіметі банктерінде жауапты қызмет атқарады.

1937 жылы қуғын-сүргінге ұшыраған.