Амилкаре Чиприани
Амилкаре Чиприани (итал. Amilcare Cipriani; 18 қазан 1843 жыл, Анцио (Рим) – 30 сәуір 1918 жыл, Париж) — белгілі итальяндық социалист, төңкерісшілі және анархист.
| Амилкаре Чиприани | |
| итал. Amilcare Cipriani | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ұлты | |
| Қызметі |
Социалист, Төңкерісшілі, Анархист, Саясаткер, Фотограф, Коммунар |
| Әкесі |
Феличе Чиприани |
| Анасы |
Анжела Петрикони |
Өмірбаяны өңдеу
Чиприани Анцио қаласында, 1843 жылы туды. Ол 16-жасында Тәуелсіздік үшін екінші италияндық соғыс кезінде Джузеппе Гарибальдимен бірге француз әскерлері жағындағы соғысқа Сольферино жерінде қатысты.
Оны австриялық полиция қуғасын, ол Афинаға кетеді, ол жерде 1862 жылы Оттон короліне қарсы қозғалысқа қатысады. Чиприани грек анархисті Даудоглумен бірге демократиялық клубының ұйымдастырушыларының бірі болды. 1862 жылдың оқиғаларында Афина Византиялық шіркеуі баррикадаларда Чиприани грек анархисттерімен бірге Грецияда алғаш рет революцияның қызыл туын көтерді.
Грециядан айдалып кеткеннен соң Чиприани Египетке, Александрияға жол жүреді, онда грек, итальян, еврей анархисттерімен және социалисттерімен байланыс орнатады.
Чиприани 1867 жылы алғашқы Интернационалға қатысқан.
1868 жылы Чиприани Крит аралдарына кетеді, онда грек халқының түріктерге қарсы қозғалысына қатысады.
Францияға оралған Чиприани 1870 жылы франция-пруссия соғысы кезінде Парижді қорғауға қатысты. Коммуна жеңілгеннен соң Чиприани өлім жазасына сотталды, бірақ кейін басқа да 7 мың коммунлықтармен бірге Жаңа Каледонияға айдалды.
1880 жылғы амнистиядан соң Чиприани Францияға оралды, бірақ жақында мемлекеттен қуылады.
1881 жылы Италияда ол құпия келісім жасады деп сотталып, 10 жылға қамалуға айдалды, бірақ таңдауда депутаттыққа ие болып, 1888 жылы түрмеден босатылды.
Екінші Интернационалдың Цюрихтегі 1893 жылы болған конгрессінде Чиприани Роза Люксембург пен анархисттермен ынтымақтастығы үшін қызметінен кетеді.
Парижге оралып, ол грек анархосоциалисттері Каллергис және Аргириадиспен танысады. 1897 жылы ол өз еріктілермен бірге Риччиотти Гарибальди және Лучиано Мереу және итальяндық анархисттермен бірге Грецияға оралады, бұл жерде грек-түрік соғысына қатысады. Италияға оралып, Чиприани критяндардың тағы бір соғысын басқарады.
1898 жылдың шілдесінде Италияда Чиприани 3 жылға қамауға алынады.
Чиприани итальян парламентінің депутаты ретінде 8 рет сайланған, бірақ өз орынына отырмады, себебі Италиян королі Виктор Эммануил III өз орнын ұсынды.
Чиприани Le Plébéien және басқа да анархисттік басылымдарда өз мақалаларын жариялады.
Амилкаре Чиприани париж емханасында, 73 жасында қайтыс болды. оның мақалаларына Италияда 1911 жылы тиым салынды.
Болашақ фашист диктаторы Муссолинидің әке шешесі өздерінің баласына Амилкаре атын Чиприани құметіне берді.
Дереккөздер өңдеу
• ↑ Cobban Alfred A History of Modern France. Vol 3: 1871–1962.. — London: Penguin Books, 1965. — P. 23.
• ↑ Joll James The Second International, 1889–1914. — Lincoln, 1974. — P. 72. — ISBN 0-7100-7966-4