Арал тұз кендері

Арал тұз кендері – Арал теңізі алабындағы түбіне тұздар шөккен көлдер.

Тұз кені, негізінен Болғасынтұз, Қорғантұз, Жақсықылыш, Кішкенетұз, Бұғажайлы (Арыс көлі), Қаратұз ойпаттарындағы көлдерде орналасқан. Олардан галит (NaCІ), тенардит (Na2SO4), мирабилит (Na2SO4Һ10H2O), эпсомит (MgSO4Һ7H2O), астраханит (Na2SO4ҺMgSO4Ә4H2O) тұздары өндіріледі. Аталған тұздардың ішінде тенардит барлық көлдерден алынып біткен. Оның 20 ғасырдың соңғы жылдарындағы жаңадан шөгуі бірнеше мм-ден аспайды. Жақсықылыш көлдеріндегі аралас тұздар – мирабилит пен эпсолиттің қоры 10 млион тонна шамасында, гектар литтің қоры 29 милион тонна (1998). Көлдердегі тұз шөгінділері тақта немесе линза пішінде түзілген. Галит минералының кристалдары мен түйіршіктері көлдер түбіндегі қара түсті лаймен араласқандықтан қара сұр, кейде қара болып келеді. Тұз кендері құрамында бром көп мөлшерде, аздап бор мен магний кездеседі, ал иодтың мөлшері өте аз немесе мүлдем жоқаласы Тұз өндіру жұмыстары механикаландырылған және жоғары өнімді агрегаттар – тұз сорғылары, фрезалы кескіш кешендер, экскаватор, т.б. арқылы жүргізіледі. Арал теңізін игеру көп қаржы, материал және еңбекті талап етпейді. Олардағы әр түрлі пішінді және өлшемді кен шоғырлары тұздардың бірнеше түрінен тұрады. Сондықтан мұндай көп құрамды шикізатты кешенді игеру өте тиімді.