Ассириялықтар
Ассириялықтар — айсорлар (өз атауы — атурай) — халық. Жалпы саны 350 мың (1992) адам. Негізінен Иракта (120 мың), Иранда (100 мың), Түркияда (70 мың), Ресей Федерациясында (0,6 мың), Сирияда, Иорданияда, Ливанда, АҚШ-та, Грузияда тұрады.
 | ||||||||||||
| Бүкіл халықтың саны | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 350 000 (1992) | ||||||||||||
| Ең көп таралған аймақтар | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Тілі | ||||||||||||
| Діні | ||||||||||||
ТіліӨңдеу
Тілі семит-хамит тілдер әулетінің арамей тобына жатады. Сирия жазуының негізінде қалыптасқан төл әліпбиі бар.
ДініӨңдеу
Христиан (несториан) дінін ұстанады. Несториандар 7-8 ғ-ларда қазақ жеріне келіп, Жетісуда, жергілікті тайпалар арасында өз діндерін таратпақшы болғаны тарихтан белгілі.
ТарихыӨңдеу
Өздерін б.з.б. 2 — б.з. 7 ғ-ларда өмір сүрген Ассирия империясының мұрагеріміз деп санайды. Бұл мемлекет өз кезінде қазіргі Иран, Ирак, Египет, Сирия және Израиль аумақтарында салтанат құрған. 20 ғасырдың басында Ассириялықтардың саны миллионға жуық болды. Бір болігі Ресейде қоныстанды. 1930—40-жылдары Грузия мен Әзірбайжанда тұратын Ассириялықтар қуғын-сүргінге ұшырады. Екінші рет 1949-50-жылдары қуғындалды. Олар отан сатқыны ретінде Закавказье мен Қырымнан Қазақстанға, Сібірге жер аударылды.
Ассириялықтардың Иранның, Араб Халифатының, Моғолдардың, Осман империясының қол астында болуы себепті басқа халықтармен сіңісіп кетсе де, ғасырлар бойы өзіндік ерекшеліктерін сақтап қалған.
КәсібіӨңдеу
Дәстүрлі кәсібі олардың қай елде тұрғанына және сол елдің табиғи жағдайы мен экономикалық дамуына қарай болып келеді. Мәселен Иран, Ирак, Түркияда 19-20-ғасырларда егіншілікпен және мал шаруашылығымен шұғылданды. Таяу Шығыста ассириялықтар үздік шарап дайындаушылар ретінде танылды. Бал арасын өсірумен де шұғылданады.
МәдениетіӨңдеу
Ассириялықтардың бай ауыз әдебиеті сақталған (мақал-мәтелдер, ертегілер, билер). Негізгі діни мерекелері Христостың туған күні - Рождество, пасха, сондай ақ басқа да қасиетті күндер.
Қазақстандағы ассириялықтарӨңдеу
Қазақстанға 1950 жылдары Грузия, Солтүстік Кавказ, Әзірбайжан және Сібірден күштеп қоныстандыру кезінде келген. Қазақстанда 2009 жылғы санақ бойынша 195, ал 2013 ж. 186 адам болды.[1]
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ Қазақстан халқы. Энциклопедия. /Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева. /Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева.- Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. 107-бет ISBN 978-601-7472-88-7