Солтүстік Кавказ

Солтүстік Кавказ (Теріскей Кавказ) — Кавказ алды және Үлкен Кавказ жотасының (Әзірбайжан Республикасына қарайтын шығыс бөлігінен басқа) солтүстік беткейі мен оңтүстік беткейін (батыс бөлігінен Абхазия шекарасына дейінгі аралық) қамтитын аумақ. Солтүстік Кавказға Ресейдің Ростов облысының оңтүстік, Краснодар және Ставрополь өлкелері, сонымен бірге Қабардин-Балқар Республикасы, Алания, Шешен Республикасы, Дағыстан Республикасы мен Қалмақ Республикасының батыс бөлігі енеді.

Солтүстік Кавказ халықтары өңдеу

Солтүстік Кавказ-Ресейдің шеткі оңтүстігіндегі аудан. Бұл таңғажайып өлкеде ежелден-ақ көптеген халықтар қоныстанған.Олар әртүрлі тілдерде сөйлейді, мәдениеті мен тұрмысы жағынан бір-бірінен ерекшеленіп тұрады.Ғасырларға ұласқан қарым-қатынас нәтижесінде әр тілді, бірақ бірегей Кавказ әлемі қалыптасты. «Дағыстан» атауы «таулар елі» деп тәржімаланады.Бірақ Дағыстан және «тілдердің тауы»:мұнда бағзыдан ғұмыр кешіп жатқан халықтар отызға жуық.Құмықтар мен ноғайлар түркі тобындағы тілдерде сөйлейді.Аварлар, лактар, дарғындар, қайтақтар және құбашындар,агулдер, рутулдар, цахурлар, лезгиндер сөйлейтін тілдер нах-дағыстандық тілдік тобына жатады. Таттар тілі-иран тобында, ол парсы тіліне жақын.Дағыстан халықтары ислам дініне мойынсұнған. Адыгейліктер, шеркестер, кабардиндер өздерін ортақ адыгэ немесе адыгтар деген есіммен атайды.Бұлар Солтүстік Кавказдың батыс бөлігінің жергілікті тұрғындары.Адыгтар тілі (кабардин-шеркес және адыгей ) абхаз-адыгей тобына жатады.Бұл халықтар-мұсылмандар.Шешендер мен ингуштар-Кавказдың байырғы тұрғындары, олар туралы ежелгі жылнамаларда мәліметтер бар.Бұл халықтардың тілдері, жоралғылары мен дәстүрлері өте жақын, олардың ортақ атауы-вайнахтар болғаны да кездейсоқ емес.Тілдері нах-дағыстандық тілдер тобына жатады.Шешендер мен ингуштар мұсылман дінінің шарттарын ұстанады.Осетиндер Кавказдың орталық бөлігін қоныстанған және Солтүстік пен Оңтүстік Осетияның негізгі тұрғындары санатында.Олар сақ-сармат тайпаларынан тарайтын аландардың ұрпағы.Осетін тілі үндіеуропалық тілдер тобының шығыс иран бөлігіне жатады. Осетиндердің көпшілігі-православ христиандары, қалғандары ислам дінін тұтынады. Қарашайлар мен балқарлар негізінен Қарашай-Шеркес және Кабардин-Балқар Республикасында тұрады.Олар бір халықтың құрамында және түркі тобының қарашай-балқар тілінде сөйлейді.

Ноғайлар-Ресейдің байырғы тұрғындарының бірі.Олар түркі тобына жататын ноғай тілінде тілдеседі, ислам дінін ұстанады.Ноғайлар негізінен Солтүстік Кавказда – Ноғай даласында,сонымен қатар Кавказ Минерал Сулары ауданында, Қарашай-Шеркес пен Астрахан ауданында өмір сүреді. [1]

Пайдаланылған cілтемелер өңдеу

  1. Қазақ Энциклопедиясы, 7 том