Шешен Республикасы
Шешен Республикасы, Шешенстан (шеш. Нохчийн Республика, Нохчийчоь) — Ресей Федерациясының субъектісі, Солтүстік Кавказдың шығысында орналасқан республика. Аумағы 16,171 км². Солтүстіктен оңтүстікке қарай шамамен 170 км, батыстан шығысқа қарай 100 км-ге созылады. РФ келесі субъектілерімен шектеседі: батысында — Ингушетиямен, солтүстік-батысында — Солтүстік Осетиямен және Ставропол өлкесімен, солтүстік-шығыста, шығыс және оңтүстік-шығыста — Дағыстанмен; оңтүстік-батысында және оңтүстігінде тәуелсіз мемлекет — Грузиямен шектеседі.
| Ресей Федерациясының субъекті | |||||
| Шешен Республикасы | |||||
| орыс. Чеченская Республика шеш. Нохчийн Республика | |||||
 Грозныйдағы «Шешенстан жүрегі» атты мешіт | |||||
| |||||
|
Шатлакхан Илли "Шатлақтың әні" | |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Федералды өңірі | |||||
| Экономикалық ауданы | |||||
| Әкімшілік орталығы | |||||
| Басшысы | |||||
| Парламент төрағасы |
Магомед Даудов | ||||
| Үкімет төрағасы |
Муслим Хучиев | ||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Жер аумағы |
17,300 км² (76-шы орын) | ||||
| Уақыт белдеуі | |||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны |
1,395,678 адам (2016 қаңтар) | ||||
| Ресми тілдері | |||||
| ISO 3166 коды |
RU-CE | ||||
| Автокөлік коды} |
95 | ||||
| ОКТМО коды |
96000000 | ||||
|
chechnya.gov.ru (орыс.) | |||||
|
| |||||
.svg)
Солтүстік Кавказ экономикалық ауданының бөлігі және Солтүстік Кавказ федералды өңіріне кіреді.
1978 жылғы Ресей Федерациясы - Ресей (РКФСР) Конституциясының өзгерісіне сәйкес, 1993 жылы 9 қаңтарда құрылды. Шешен Республикасындағы ұрыс қимылдарынан кейін референдум өткізілді, онда 2003 жылғы 23 наурызда тұрғындардың көпшілігі Ресей Федерациясының бөлігі болып қалуға дауыс берді.
Республика басшысы - Р. А. Қадыров (2007 бастап), Парламент төрағасы - М. Х. Даудов (2015 бастап), Үкімет төрағасы - М. М. Хучиев (2018 бастап).
Халық саны 1,4 миллионнан асады, астанасы - Грозный. Мемлекеттік тілдер: шешен және орыс. Уақыт белдеуі Мәскеу уақытына сәйкес, UTC-ден ығысу +3:00 құрайды.
Этимологиясы
өңдеуОрыс тілінде шешендердің негізгі тұрғылықты жерінде құрылған РФ субъектісінің атауы бүгінде Шешен Республикасы немесе Шешенстан деп аталады. Атаудың этимологиясы орыс тіліндегі шешендер экзоэтнонимімен байланысты және XVIII ғасырдың басынан басталады (этнонимнің ертерек шыққаны туралы пікірлер бар). Республиканың шешен тілінде атауы — Нохчийн Республика немесе Нохчийчоь. Ұлттық атау шешендердің — нохчий эндоэтнонимімен байланысты.
Географиясы
өңдеуШешенстан Республикасы Еуропалық Ресейдің оңтүстігінде — Солтүстік Кавказдың шығыс бөлігінде орналасқан, кейде бұл аймақты Солтүстік-Шығыс Кавказ деп те атайды. Шешенстан Республикасының шекарасының ұзындығы 841 км. Республиканың ауданы - 16 171 км², 2018 жылға дейін Шешен Республикасы мен Ингушетия Республикасы арасындағы шекара түпкілікті белгіленбегендіктен, мысалы, ҮРЭ-да оның аумағы туралы әртүрлі ақпарат көздері әртүрлі мәліметтер берді, мысалы, 2017 жылғы басылымында 15,6 мың км² деп көрсетілген. 2018 жылдың 26 қыркүйегінде Ингушетия басшысы Ю.-Б. Б.Евкуров пен Шешенстан басшысы Р.А.Қадыров республикалар арасындағы шекараны белгілеу туралы келісімге қол қойды, содан кейін аудан нақтырақ көрсетіле бастады. Шешенстан солтүстіктен оңтүстікке қарай 170 км, батыстан шығысқа қарай 100 км-ге жуық созылып жатыр. Ресей Федерациясының келесі субъектілерімен шектеседі: батысында – Ингушетиямен (153 км 400 м), солтүстік-батысында – Солтүстік Осетиямен (13 км 300 м) және Ставропол өлкесімен (119 км 300 м), солтүстік-шығыста, шығыста және оңтүстік-шығыста – Дағыстанмен (471 км); Шешен Республикасы оңтүстік-батыста тәуелсіз мемлекет – Грузиямен шектеседі (84 км).