Атбасар мыс ici және оның перспективалары (мақала)

Атбасар мыс ici және оның перспективалары - Қаныш Сәтбаевтың мақаласы. Алғаш рет 1928 жылы «Қазақстанның халық шаруашылығы» журналының № 9-10 сандарында жарияланды. Кейін ғалымның 2007 жылы «Оңтүстік полиграфия» баспа үйінен шықкан шығармалар жинағының 2-томына енді. Бұл мақала 4 тараудан тұрады: өндірістік жайы, Атбасар ісінің перспективасы, отын, тасымал жағдайы. Мақалада екі сурет берілген, бірінші сурет Қарсақбай комбинатының кәсіпорны, екінші сурет — Атбасар түсті металл тресі кәсіпорнының орналасу нобайы.

Сәтбаев еңбегінде 1919- 25 жылдарға дейін Жезқазған консервацияда болғанын,

• 1925 жылдың 10 маусымында Қарсақбай мыс қорыту зауытын салуды аяқтау және Жезқазған кендері базасында жұмыс істейтін «Атбасар мыс кәсіпорнын» іске қосу туралы Еңбек және қорғаныс кеңесінің шешімі шыққанын жазады. Осы мақсат үшін сол кезде «Атбасцветмет» тресі құрылып, *1929 жылы Қарсақбай комбинаты деген атауға ие болады. Қарсақбай комбинатының құрамындағы Атбасар мыс кәсіпорны Атбасар уезінің ең шеткі оңтүстік-батыс жағындағы жартылай шөлейт жерде орналасқан. Қазақ КСР-інің аудандандыру кезінде Қарсақбай аудандық Қызылорда округінің құрамында болады.

Ташкент темір жолындағы Жосалы станциясынан кәсіпорынқа дейін кара жол қосады, жолдың қашықтығы 375 шақырым.

• 1926 жылы «Атбасцветмет» тресінің кәсіпорындарын салып бітіру басқармасы орналасқан Қарсақбайға келген Сәтбаев ағылшындар қалдырған геологиялық мұрағатты және Геолкомның ізденіс жұмыстарының нәтижесін мұқият зерттейді. Сол кезде алғаш рет темір жолдан қашық жаткан пайдалы қазба кен орындарына көңіл аударады.
• Кен орнында сақталған деректерден геолог 1907-17 жылы аралығында Қарсақбай зауытының құрылысы жүргенін біледі, ағылшындардың сол жылдары мыс қорыту зауыты мен байытатын фабриканы салудың нақты жобасын құрастырғаны, барлық қажетті ауыр кондырғылардың сатылып алынғаны, ішкі темір жолы тармағының салына бастағаны, барлық өндіріс цехтары мен шахталар салынғаны, 128 тұрғын үй және көлемі 17 212 шаршы метр казарма тұрғызылғаны сияқты негізгі жұмыстар атқарылғанын жазады.

Соңғы бөлімдерінде Атбасар мыс ici перспективасының кентастық база, отын, көлік жағдайлары, ауданның жалпы экономикасы жайлы жазған.