Ақмола, Жетісу, Семей, Орал және Торғай облысы қазақтары өкілдерінің кеңесі

Ақмола, Жетісу, Семей, Орал және Торғай облысы қазақтары өкілдерінің кеңесі[1]Ресей патшасының бұратана (қазақ, өзбек, қырғыз т. б.) халықтардың 19-43 жастағы азаматтарын майдан тылының қара жұмысына алу туралы жарлығынан (25.06.1916) туындаған мәселелерді талқылаған кеңес.[2] “Қазақ” газетіне топтасқан зиялылардың бастамасымен 1916 жылы 7 тамызда, Орынборға шақырылды.[3] Стихиялы түрде басталған қарсылық әрекеттерге көзқарасты айқындап, қантөгісті болдырмау үшін ел ішіндегі жағдай жалпықазақтық жиында талқылануы қажет деп есептеген Ә. Бөкейханов 7 шілдеде Кеңес өткізуді сұрап, Торғай генерал - губерниясына жеделхат жолдады. Кеңес Бөкейхановтың төрағалығымен (хатшылары М. Дулатов, О. Алмасов) өтті. Кеңеске қатысушылар патша жарлығының алдын-ала жарияланбай, тосыннан берілгенін, оған халықтың дайын еместігін, жергілікті әкімдердің қиянатын атап көрсетті. Әр елге шыққан әскерді қайтару, халық өкілдерінің кеңесін өткізіп, мән-жайды түсіндіру, қазақ жігіттерін қара жұмысқа жіберуді мүмкіндігінше кешеуілдету, бұған дейін алынғандар мен олардың отбасыларына мемлекеттік тарапынан жеңілдіктер жасау жолдарын қарастыру қажет деп шешті. Ресей үкіметіне 17 тармаққа негізделген талап-тілектерін ұсынды.[4]

Дереккөздер өңдеу

  1. Нұрпейісов К. Н., Алаш һәм Алашорда, А., 1995;
  2. Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
  3. Қойгелдиев М. Қ., Алаш қозғалысы, А., 1995
  4. Аманжолова Д. А., Партия Алаш: история и историография, Семипалатинск, 1993