Ақмырза Төсов

Ақмырза Төсов (Төсұлы), Ақмырза ишан (1881, қазіргі Қызылорда облысы Қармақшы ауданы Көмекбаев ауылы – 1930, Қармақшы ауданы Көмекбаев ауылы) – діни қайраткер, көтеріліс басшысы. Алшын тайпасының Шөмекей руының Бозғұл аймағының Жолай аталығынан шыққан.

Ақмырза Төсов (Төсұлы)
Дүниеге келгені:	1881 Қызылорда облысы Қармақшы ауданы Көмекбаев ауылы
Қайтыс болғаны:	1930

Биографиясы

• Ауыл молдасынан білім алып, кейіннен Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқыған.
• Стамбұл қаласында діни білім алып, “ахун”, “ишан” дәрежесінде 1908 жылы Қармақшы өңіріне оралды.
• Қуаңдария бойында мешіт салдырып (бүгінде Ақмырза Төсов атында), шәкірт тәрбиеледі.
• Ақмырза Төсов 1928 жылы Кеңес үкіметінің ірі байлар мен орташаларды тәркілеу саясатына қарсы шықты.
• 1930 жылы наурыз айында Қарақ елді мекенінде қарулы көтеріліс басталды. Ақмырза Төсовтің жасағында 500-ден астам көтерілісші болған. Ақмырза Төсов бастаған көтерілісшілер жазалаушы Пукановтың жасағымен екі рет кескілескен ұрыс жүргізді. Ұрыс кезінде көтерілісшілерден 170 адам, жазалаушылардан 4 адам қаза тауып, 5 адам жараланды. Қызылқұм ішінде болған екінші шайқаста Ақмырза Төсовтің 107 адамы қаза тауып, 150-дейі жарақат алды. Осы 26 наурыздағы соңғы шайқаста Ақмырза Төсов қасындағы 3 адамымен және көтеріліс басшысы Жанұзақ Батыров қаза тапты. Оның Тоқмырза, Тоймырза атты інілері мен 200-дей көтерілісші Қарақалпақ өңіріне бет алды. Кейін оларды ОГПУ жасағы ұстап, 10 адам ату жазасына, 41 адам 10 жылға дейін еңбекпен түзеу лагеріне жіберіліп, 6 адам жер аударылды. Жазалау барысында мешіт бұзылып, діни кітаптар өртелді.
• Ақмырза Төсов бірнеше діни кітаптардың авторы.
• Бүгінде Ақмырза Төсовтің ұрпақтары Ауғанстан, Түркия, Иран елдерінде, Қызылорда облысы Қармақшы ауданында тұрады.