Ақшоқы (тау, Абай облысы)
Ақшоқы тауы – Абай облысындағы Абай ауданының солтүстігінде орналасқан тау. Солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай 40 км-ге созылып жатыр, енді жері 10 км. Ең биік жері – Майлықара шоқысы (571 м).
| Ақшоқы тауы | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Пайда болған кезеңі | |
| Ұзындығы |
40 км |
| Ені |
10 км |
| Ең биік шыңы |
[[Майлықара шоқысы]] |
| Биіктігі |
571 м |
| Орналасуы | |
|
49°57′ с. е. 77°22′ ш. б. / 49.950° с. е. 77.367° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°57′ с. е. 77°22′ ш. б. / 49.950° с. е. 77.367° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер | |
|
| |
|
| |
Геологиялық құрылымы, жер бедері
өңдеуАқшоқы девон граниттері мен гранодиориттерінен және жоғарғы протерозойдың негізгі эффузивтерінен түзілген. Тау беткейлері сайлармен тілімденген. Етектерінде бұлақ көп.
Өсімдігі
өңдеуАқшоқының қара қоңыр топырағында бетеге, селеу, жусан, сайларында шалғындық өсімдіктер, тал, бұталар өседі. Жазғы мал жайылымы ретінде пайдаланылады.[1]
Қосымша деректер
өңдеуОсы таудың етегінде Абайдың қыстауы орналасқан. Ақшоқы тауының Ералы жазығымен жалғасатын ортаңғы бөлігіндегі шоқы - Үлкен Ақшоқы, Кіші Ақшоқы деп те аталады. Кейде мұны Шеткі Ақшоқы, Құнанбай Ақшоқысы деп бөлектейді. Шеткі Ақшоқының басында Тобықты мен Найман билері ортақ үкім шығарып, Еңлік пен Кебекті өлім жазасына бұйырып, осы Ақшоқыдан оларды асау аттың құйрығына байлап, азаптап өлтірген. Құнанбай мырза 1860 жылы Ұлжаннан туған үш баласын: үлкен ұлы Тәңірбердіні 19 жасында, Абайды 15 жасында, Ысқақты 14 жасында - бәрін бір мезгілде үйлендіріп, Абай мен Ысқаққа Ащысу өзенінің жағасындағы Ақшоқыны еншілеріне берген. Ақшоқы баурайында Абай мен Ділдәнің тұңғышы Ақылбай дүниеге келеді. Алғашқыда Абай мен Ысқақ қыстау қораны бірге салдырған. Абай қорасының іргетасы Ақшоқыдағы сай түкпірінде қазіргі күнге дейін сақтаулы. Ысқақ Үлкен Ақшоқыны мекен етеді де, Абай одан бір жарым шақырымдай солт.-бат. шеттегі Кіші Ақшоқыны таңдап алады. Абайдың өзі жобасын белгілеген қыстау үйді сегіз бөлме етіп салдырған. Абай қыстауының ішкі-сыртқы құрылысы М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының «Еңісте», «Оқапта» атты тарауларында жете суреттелген. Кіші Ақшоқыда Абай А. С. Пушкиннің «Евгений Онегин» дастанын тұңғыш рет қазақ тіліне аударып, «Айттым сәлем, қалам қас», «Татьянаның Онегинге жазған хаты», «Онегиннің Татьянаға жауабы», «Татьяна сөзі», «Онегиннің Татьянаға жазған хаты», «Онегиннің өлердегі сөзі», «Қараңғы түнде тау қалғып» әндерін шығарған. Ұлы ақынның «Шоқпардай кекілі бар, қамыс құлақ», «Өзі ермей, ерік бермей, жұрт қор етті» дейтін өлеңдері де осында дүниеге келген. Кіші Ақшоқыдағы қыстау үйдің сырт жағындағы тастақ төбенің басына Абай ертелі-кеш бір мезгіл шығып отырады екен. Осындағы төбе үстінде болымсыз қарайған жер - күзектегі қойға арнап тастан салынған ықтырманың қалдығы, Мағауия күзегінің орны. 1904 жылы Мағауия дүние салғанда қонақасысы Кіші Ақшоқыда берілсе, жетісі осы айтылған Мағауия күзегінде өткізілген[2]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақ ұлттық энциклопедиясы
- ↑ Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9