Абай ауданы (Абай облысы)

Абай ауданыАбай облысының орталық бөлігіндегі әкімшілік бөлініс. Семей облысының батыс бөлігінде 1928 жылы 3 қыркүйекте құрылған. Орталығы — Қарауыл ауылы.

Қазақстан ауданы
Абай ауданы
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы

Абай облысы

Аудан орталығы

Қарауыл

Ауылдық округтер саны

9

Ауыл саны

11

Тарихы мен географиясы
Координаттары

48°56′38″ с. е. 79°15′58″ ш. б. / 48.94389° с. е. 79.26611° ш. б. / 48.94389; 79.26611 (G) (O) (Я)Координаттар: 48°56′38″ с. е. 79°15′58″ ш. б. / 48.94389° с. е. 79.26611° ш. б. / 48.94389; 79.26611 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1928

Жер аумағы

20,1 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+6:00

Тұрғындары
Тұрғыны

14 058[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (98,91%), орыстар (0,64%), басқа ұлт өкілдері (0,45%)[2][3]

Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды

18

Қазақстан картасындағы Абай ауданы

Disambig gray.svg Басқа мағыналар үшін Абай ауданы деген бетті қараңыз.

Аудан Абайдың өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, Мұхтар Әуезов тарихи-өлкетану мұражайлары бар. Абайдың аналары — Зере, Ұлжан, жұбайлары — Ділдә мен Әйгерімге, балаларына ескерткіш-мазарлар орнатылған. «Еңлік-Кебек» кесенесі де осында. Абай шәкірттері Көкбай, Шәкәрім Абай ауданында өмір сүрген. Қарт ақын Шәкір Әбенов те осы ауданда тұрған[4].

Географиялық орны, жер бедеріӨңдеу

Аумағы — 20 093 км². Жері бедері ойлы-қырлы болып келеді. Оңтүстік-батысын Ханшыңғыс (1152 м) және Шыңғыстау (1077 м), шығысын Дегелең, Ордатау, батысын Дос таулары алып жатыр. Кен байлықтарынан мәрмәр, гранит, қиыршықтас, құм, т.б. өндіріледі.

ХалқыӨңдеу

Тұрғындары 14 058 адам (2023). Ұлттық құрамы: қазақтар – 98,91%, орыстар – 0,64%, басқа ұлт өкілдері – 0,45%.

Әкімшілік бөлінісіӨңдеу

11 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген:

Ауылдық округ Халқы (2009) Елді мекендері
Арқат ауылдық округі 1133 Арқат, Орда ауылдары
Кеңгірбай ауылдық округі 1039 Кеңгірбай би ауылы
Көкбай ауылдық округі 1954 Көкбай ауылы
Қарауыл ауылдық округі 5010 Қарауыл ауылы
Қасқабұлақ ауылдық округі 1340 Қасқабұлақ, Борлы ауылдары
Құндызды ауылдық округі 1539 Жүрекадыр ауылы
Медеу ауылдық округі 494 Медеу ауылы
Сарыжал ауылдық округі 1972 Сарыжал ауылы
Тоқтамыс ауылдық округі 777 Тоқтамыс ауылы

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесіӨңдеу

Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 15,5°С, шілдеде — 20,5°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері — 250–350 мм. Аудан аумағынан Шаған, Ащысу, Бөкенші өзендері ағып өтеді. Жазда құрғап қалатын ұсақ өзендер мен жылғалар, ащы және сор көлдер көп. Жері қоңыр және сортаң топырақты келеді. Өсімдіктерден далалық өңірде селеу, бетеге, жусан, ши, таулы өңірлерде терек, қайың, өзен бойларында тал, қарақат, мойыл өседі. Жануарлардан арқар, елік, қасқыр, түлкі, ор қоян, қарсақ, борсық, күзен, тиін, сарышұнақ; құстардан дуадақ, құр, бұлдырық, бөдене, тырна, қаз, үйрек, бүркіт, т.б. мекендейді.

Ауыл шаруашылығынана пайдаланатын жер аумағы — 3271,2 мың га (2006), оның ішінде егістік жері — 66,6 мың га, шабындық — 61,4 мың га, жайылым — 3141,1 мың га (2001). Тұрғындары облыс орталығы Өскемен қаласымен және көрші аудандармен автомобиль жолдары арқылы қатынайды. Ауданда Абай Құнанбайұлы пен М.О. Әуезовтің мұражайлары, Жидебай қорығы, Сарыкөл, Қоңыр әулие үңгірлері, Еңлік-Кебек зираты, т.б. тарихи орындар мен туристік маңызы бар көрікті жерлер бар.

ДереккөздерӨңдеу