Жаңасемей ауданы

Жаңасемей ауданы — Абай облысының орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бірлік. Орталығы - Семей қаласы (аудан құрамына кірмейді).

Қазақстан ауданы
Жаңасемей ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Абай облысы
Аудан орталығы	Семей
Ауылдық округтер саны	12
Кенттік әкімдіктер саны	2
Ауыл саны	32
Әкімі	Руслан Ерланұлы Базарбаев
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Семей қаласы, Әуезов даңғылы, №95А
Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты	1 қаңтар 2024 жыл
Жер аумағы	27,5 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	20 868 адам (2021)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	18
Жаңасемей ауданының әкімдігі

Тарихы

Алғаш рет Жаңасемей ауданы 1928 жылы Семей округінің құрамында құрылды. Ол 1930 жылы жойылды.

1938 жылы 4 ақпанда Шығыс Қазақстан облысының құрамында Жаңасемей ауданы қалпына келтірілді. Оның құрамына Бағана, Балтатарақ, Глухов, Делбегетей, Знаменск, Ертіс, Карпов, Климентьев, Көкен, Қорғанбай, Мұрат, Озёрск, Ескісемей, Талица, Тепкаши, Шар, Шебінді ауылдық кеңестері кірді.

1939 жылы 14 қазанда Жаңасемей ауданы Семей облысының құрамына кірді. Сол жылы 16 қазанда Делбегетей, Карпов және Қорғанбай ауылдық кеңестері Шар ауданына берілді.

1945 жылдың 1 қаңтарына қарай облыс құрамына Бағана, Балтатарақ, Глуховск, Жиенәлі, Жаңасемей, Знаменск, Ертіс, Климентьев, Көкен, Мұрат, Озёрск, Ескісемей, Талица, Тепкаши, Шар, Шебінді және Ебетей ауылдық кеңестері кірді.

1948 жылы 10 маусымда Үшаша, Байуақ және Келменбет ауылдық кеңестері Павлодар облысының Май ауданынан Жаңасемей ауданына ауыстырылды.

1950 жылы Келменбет ауылдық кеңесі жойылды. Жыланды ауылдық кеңесі құрылды.

1954 жылы Үшаша ауылдық кеңесі Байуақ ауылдық кеңесіне, Жыланды Бағанаға, Ескісемей Глуховқа, Балтатарақ Ертіске, Талица Шарға, Ебетей Шебіндіге қосылды.

1957 жылы Климентьев, Шебінді және Шар ауылдық кеңестері Новобаженов ауылдық кеңесі болып біріктірілді.

1957 жылы 11 қарашада Жаңасемей ауданы таратылды. Оның аумағы Жаңа Покров пен Шар аудандары арасында бөлінді.

1966 жылы 31 қаңтарда Жаңасемей ауданы қалпына келтірілді. Оның құрамына Жарма ауданының Новобаженов ауылдық және Суықбұлақ кенттік кеңестері кірді; Абай ауданының Знаменск ауылдық кеңесі; Бесқарағай ауданының Глухов және Жиеналы ауылдық кеңестері; Бородулиха ауданының Зубаир, Ертіс, Жаңа Покров, Петропавл, Семейтау және Тепкаши ауылдық кеңестері кірді.

1967 жылы Тепкаши ауылдық кеңесі Озёрск ауылдық кеңесі болып өзгертілді.

1968 жылы Делбегетей және Қарасу ауылдық кеңестері Жарма ауданынан Жаңасемей ауданына берілді. Приречный ауылдық кеңесі құрылып, Семейтау ауылдық кеңесі жойылды.

1972 жылы Делбегетей мен Қарасу ауылдық кеңестері, сондай-ақ Суықбұлақ кенттік кеңесі Шар ауданына берілді.

1974 жылы Берёзов кенттік кеңесі құрылды.

1981 жылы Жазық, 1982 жылы - Бұлақ, 1985 жылы - Достық, 1992 жылы - Жарқын ауылдық кеңестері құрылды.

1986 жылы ауданда 2 кенттік (Берёзов, Шүлбі) және 13 ауылдық кеңес (Бұлақ, Глухов, Достық, Жазық, Жиеналы, Знаменка, Зубаир, Ертіс, Новобаженов, Новопокров, Озёрки, Петропавл, Приречный) болған.

1996 жылы 20 тамызда Жаңасемей ауданы жойылып, Семей қаласының қарамағына Шүлбі, Берёзовка кенттері, Бұлақ, Достық, Жазық, Жарқын, Жиеналы, Знаменка, Ертіс, Новобаженов, Озёрск, Приречный ауылдық округтері, Бесқарағай ауданына Глухов ауылдық округі және Бородулиха ауданына Зубаир, Новопокров, Петропавлов ауылдық округтері берілді.

2023 жылғы 28 желтоқсандағы ҚР Президентінің №424 Жарлығымен 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап Жаңасемей ауданы төртінші рет қайта құрылды. Құрамына Семей қаласына қарасты Абыралы, Айнабұлақ, Ақбұлақ, Алғабас, Ертіс, Новобаженово, Озёрки, Приречный, Жиенәлі, Достық, Қараөлең, Көкентау ауылдық округтері мен Шүлбі, Шаған кенттері енді.

Географиялық орны

Солтүстігінде Бесқарағай, Бородулиха аудандарымен, шығысында Шығыс Қазақстан облысының Ұлан ауданымен, оңтүстік-шығысында Жарма, оңтүстігінде Абай, Аягөз аудандарымен, батысында Павлодар облысының Май және Қарағанды облысының Қарқаралы аудандарымен шектеседі.

Халқы

1939	1970	1979	1989
17976	▲39351	▼35590	▲40716

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 32 елді мекен 12 ауылдық округ пен 2 кенттік әкімдікке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)

Ауылдық округтер	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Абыралы ауылдық округі	638	▼423	66,3	312	▼225	72,1	326	▼198	60,7
Айнабұлақ ауылдық округі	383	▼233	60,8	207	▼133	64,3	176	▼100	56,8
Ақбұлақ ауылдық округі	667	▼459	68,8	334	▼245	73,4	333	▼214	64,3
Алғабас ауылдық округі	1069	▼688	64,4	527	▼348	66	542	▼340	62,7
Достық ауылдық округі	1719	▼1594	92,7	861	▼782	90,8	858	▼812	94,6
Ертіс ауылдық округі	2654	▼2506	94,4	1312	▼1265	96,4	1342	▼1241	92,5
Жиенәлі ауылдық округі	981	▼721	73,5	491	▼387	78,8	490	▼334	68,2
Көкентау ауылдық округі	2236	▼1647	73,7	1143	▼909	79,5	1093	▼738	67,5
Қараөлең ауылдық округі	2029	▼1416	69,8	1008	▼709	70,3	1021	▼707	69,2
Новобаженов ауылдық округі	3247	▼2296	70,7	1615	▼1184	73,3	1632	▼1112	68,1
Озёрки ауылдық округі	3106	▲3343	107,6	1508	▲1707	113,2	1598	▲1636	102,4
Приречный ауылдық округі	2625	▼2205	84	1307	▼1132	86,6	1318	▼1073	81,4
Шаған кенттік әкімдігі	725	▼484	66,8	361	▼248	68,7	364	▼236	64,8
Шүлбі кенттік әкімдігі	3149	▼2853	90,6	1470	▼1250	85	1679	▼1603	95,5
Жалпы саны	25228	▼20868	82,7	12456	▼10524	84,5	12772	▼10344	81

Ірі елді мекендері

Елді мекен	Халқы (2021)
Шүлбі	▼ 2853
Озёрки	▲ 2111
Новобаженово	▼ 1498
Қайнар	▼ 1415
Көкентау	▼ 1373
Шақаман	▲ 1333
Мұқыр	▼ 1129
Приречное	▼ 1002
Прииртышское	▼ 863
Алғабас	▼ 688
Бұлақ	▼ 675
Бөкенші	▼ 615
Жарқын	▼ 557

Әкімдері

1. Руслан Ерланұлы Базарбаев (02.2024 жылдан бастап)

Экономикасы

Жаңасемей ауданы өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығын дамыту үшін қолайлы. Ауданда өнеркәсіп салаларының 7 ірі және орта кәсіпорындары жұмыс істейді: "Қаражыра" ЖШС (көмір өндіру), "ФИК Алел" АҚ (құрамында алтын бар кенді өндіру және өңдеу), "Шүлбі ГЭС" АҚ (электр энергиясын өндіру), "ARX MINERALS" ЖШС (құрамында мыс бар кендерді өндіру және өңдеу), "Прииртышская бройлерная құс фабрикасы" ЖШС, "Агрофирма Приречное" ЖШС.

Әйгілі адамдары

• Төлеубай Аманов (1923—1978) — қазақ ғалымы, физика-математика ғылымдарының докторы (1967), профессор (1969), Қазақстан Ғылым академиясының корреспондент мүшесі (1972) Жаңасемей ауданы, Құрманқожа ауылында дүниеге келді.