Балалық өлді, білдің бе?..

«Балалық өлді, білдің бе?..» - Абайдың 1895 жылы жазған өлеңі. Көлемі 10 жол. Өлеңнің негізгі тақырыбы – Абай Поэзиясынан берік орын алған адам өмірінің кезеңдері. Өлеңдегі ой лирикалық қаһарман атынан жеткізіледі. Ақынның «Сұм дүние тонап жатыр, ісің бар ма?..» деген өлеңіндегі «Алды - үміт, арты - өкініш алдамшы өмір» деген жолдармен үңдес. Абай өткінші өмірдің керуенінде сен не көрдің, балалық кезің, жігіттік шағың не берді, кәрілік кезеңінде тұрып бүл туралы ойладың ба, өмірдің шын мәні неде екеніне кез жібердің бе? - деген сауалдар қояды да, осы сұрақтар төңірегінде ой толғауды ақын әркімнің ез үлесіне қалдырады. Бұған қоса ақын сөзінде зілді астар да бар: тағдырдың салғанына дәрменсіз бас иіп, шарасыз күйге түскен жандарды ол тірі елікке теңейді. Бұл өлеңде ақынның терең ойшылдығы ерекше аңғарылады. Өлең 7 буынды үлгімен жазылған. Негізінен шұбыртпалы ұйқасқа (-а, -а, -а, -а) құрылған туындының 6-, 8-, 9-жолдары ұйқаспай бос қалған. Алғаш рет 1909 жылы С.-Петербургте жарық керген «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайұғылының өлеңі» атты жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында аздаған текстол. ауытқулар кездеседі. 1909 жылғы жинақта 5-жол «Кім біледі байғұстар» делінсе, Мүрсейіт қолжазбаларында, 1933, 1939, 1957, 1977 жылғы жинақтарда «Кім біледі, сен кәпір» болып басылған. 1961 жылғы жинақта 1-жол өзгертіліп, «Балалық өтті білдің бе?» түрінде берілген. 1909 жылғы басылымдағы «Әлде, айналып, кім білер» деген 8-жолы 1933 жылғы жинақта «Әлде айналып жыға алмай», 1939, 1945 жылғы басылымдарда «Әлде антұрған кім білер» болып, 1957, 1977 жылғы жинақтарда бұл жол 1909 жылғы басылым негізінде жарияланған. Туынды ағылшын, орыс, өзбек, қырғыз, тәжік, түрікмен, қарақалпақ тілдеріне аударылған.

Тағы қараңыз

• Абай Құнанбайұлы