Балық айдау

Балық айдау - балығы мол өңірлерде көпшілік бірге ұжымдасып атқаратын шаруашылық іс-әрекеті. Көп адамның тізе косып қимылдауы қажет болатын мұндай әлеуметтік науқан, әдетте балық аулауды кәсіп ететін өңірлерде жыл сайын бір рет, қазан айында ұйымдастырылады. Бұрын Ертістің саласы Қалжыр бойын мекендеген ауылдар бес-оннан бірігетін болган. Балық айдауды ұйымдастырудың өзіндік ережесі бар. Әуелі сәрсенбінің сәтті күні таңдалып, маңайдағы ауылдарға түгел хабарланып, басқарушы адам сайланады. Қолында бар құрал-жабдығын сайлап, еркектер түгел қатысады. Ал әйел қауымы балық айдаған еркектерге өз аулының тұсынан өткен кезде сусын беріп, өзге де қажетті дүниелермен қамтамасыз етіп, көмек көрсетеді. Ол туралы жазушы М.Юсупов былай деген еді: «...Әр ауылдан төрт жігітті сал бууға, төртеуін аба тоқуға шығарады. Олар әуелі кепкен қу бөренені су жағасына жеткізіп, жуан, жіңішке бастарын айқастырып тізеді де, кендір арқанмен матап, сал буады. Оны суға түсіріп, арқанмен жағадағы ағашқа таңып қояды. Екінші топ тал мен қаданы дайындап алған соң, айырықтың суын бөгеп, шарбақ тоқиды. Мал қораның шарбағы тәріздес етіп аба салады. Абаның шарбағынан кесек балық тосылып, ұсақ балық бөгелмей өтіп кететін болу керек. Тым тығыз тоқылса, судың алдын да бөгейді. Осылайша дайындық жұмыстары аяқталған соң, «балық айдауы басталады. Жігіттер қолдарына ағашпен саптаған сере ұстап, қатарласқан caл үстінде тұрады. Сал екі қатар болып жүреді. Алдыңғы қатардағылар иірімде тығылып жатқан балықтарды үркітіп, алға салып айдаса, екінші қатардағылар жарылып кері қашқан балықты қайырып, топқа қосады. Тіпті қайыру бермей кеткен қашаған балықтарды қайырықшылар тобы иіріп, үйірге айдап тығады не болмаса серемен, шаппа қармақпен шаншып алады. Ал су жағалай ілесе жүрген әйелдер мен балалар қолдарына сере, шаппа қармақ ұстап көмек көрсетіп, темір шелек, легендерін даңғырлатып судағы балықты үркітеді».