Балғын (мағына)

Мағынасы — толықсыған, уылжыған жас: «Тек күріш емес, күріш сияқты балғын жастарды да өсірдім» (Ы. Жақаев, Менің бақытым).

Сөз төркіні жөнінде мынадай пікір айтуға болады. Араб тілінде: балиғ — ер жеткен, есейген. Н. Д. Оңдасынов өзінің «Арабша-қазақша түсіндірме сөздік» деген соңғы еңбегінің бірінші томында осы тұлғалас сөзді араб сөзі ретінде бірде — балиғ (58), екінші жерде — балағат (64) тұлғаларында көрсетіп қана қоймай, одан туындаған қазақ тіліндегі басқа да сөздерді келтірген. Бірақ бұлардың ішінен, біз әңгіме етіп отырған, «балғын» сөзін көре алмадық. Біздің ойымызша, тіліміздегі «балғынның» пайда болуына араб тіліндегі «балиғ» сөзі себепші болса керек. Осы түбірге қазақ тіліне тән сөзден сөз тудыратын -ын жұрнағын қоссақ: балиғ + ын => балиғын => бал (и)+ ғын => балғын түлғасы пайда болады. Екінші бір жорамалға тиек боларлық дерек қырғыз тілінен табылады: балгын — тал не шіліктіқ бір түрі (орыс. вид кустарника). Мұны ескерсек, жас өспірім балалардың тал-шыбықтай бұралып тұратындығына байланысты, теңеу нәтижесінен тууы да ғажап емес-ау деп қаларлықтай ойға да ерік беруге болады. Алайда, алғашқы жорамал сенімді көрінеді.