Биак (Биактар, өз аты – биак, биак-нумфор, нумфор, нуфор, мафор, индонез. оранг-биак) — Индонезияның шығыс бөлігінде орналасқан халық. (Папуа провинциясының Биак-Нумфор маңы, Жаңа Гвинеяның солтүстік-батыс жағалауы, Биак, Нумфор аралдары т.б.). Халық саны 41,2 мың адам. (2003).[1]

Orang Biak
Биак
Бүкіл халықтың саны

41 200 (2003)

Ең көп таралған аймақтар

Индонезия Индонезия

Тілдері

биак-нумфур тілі, Индонезия тілі

Діні

Протестантизм

Тілі өңдеу

Тілі – австронезиялық отбасының шығыс тобының биак-нумфур тілінде сөйлейді. Ең маңызды диалектілер: камер, миос-нум, миос-ваар, румберйон т.б. Индонезия тілі кең таралған.[2]

 
Биак ауылы

Діні өңдеу

Діні бойынша олар протестанттар.[3]

Кәсібі өңдеу

Дәстүрлі кәсіптері - балық аулау, теңізде жүзу, теңіз қолөнері, кеме жасау және сауда. Олар Жаңа Гвинеяның солтүстік-батысындағы сауда қатынастарын басқарды. Олар қарақшылық ретінде де танымал болды. Дәстүрлі қолөнері - кеме жасау, ұсталық, зергерлік бұйымдар. Көптеген биактер мұнай кәсіпшіліктерінде, кәсіптік балық аулауда, халықаралық әуежайды жұмыс істейді, интеллигенция қалыптасуда.[4]

Өмір салты өңдеу

 
Биак тайпасының кемесі

Патриархалдық құлдық элементтері бар дәстүрлі қоғамдық ұйым жойылуда. Дәстүрлі тұрғын үйлері — биік қадаларда орналасқан, олардың арасына қайықпен қатынайды. Дәстүрлі киімдері талшықтан жасалған жабынды киімдер, Еуропалық киімдер де таралуда.

Биак тайпасының дәстүрлі тағамы - покем немесе отонг, ол папуастық бидай ретінде белгілі. Бұл өсімдік жергілікті болып табылады және Нумфор аралында негізгі тағам ретінде өсіреді. Пішіні күрішке ұқсас, бірақ сабақтары кішірек. Биак халқы үшін өсімдік покемінің бес түрі бар, бірінші ресиек немесе қоңыр покем, екінші верек немесе қызыл покем, үшінші вепипер немесе ақ покем, төртінші вепайсем немесе қара покем және бесінші вайнар немесе сары покемнен тұрады. Тағамдары – балық, саго (көрші халықтардан балыққа, қару-жараққа, т.б. айырбасталады).

Биактар ата-бабаларының Шығыс Индонезия мен Жаңа Гвинеядағы саяхаттары туралы баяндайтын «Факок пен Пасреф» қаһармандық эпосын жасады.

Дереккөздер өңдеу

  1. Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1865229 Мұрағатталған 28 қарашаның 2021 жылы.
  2. Әлем халықтарының энциклопедиясы. Биак http://www.etnolog.ru/people.php?id=BIAK
  3. Биак https://sanstv.ru/dict/%D0%B1%D0%B8%D0%B0%D0%BA
  4. Словари и энциклопедии на Академике https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1747421