Бозащы артезиан алабы

Бозащы артезиан алабы – Бозащы түбегіндегі арынды жер асты суы қалыптасқан аймақ.

Тарихы

Артезиандық сулы қабаттар пермь-триас кезеңдерінің іргетасты қыртыстарының үстінде, юра-бор-палеоген кезеңдерінің құмды және құмтасты шөгінділерінде қалыптасқан.

Сипаттамасы

Бұл қабаттардың жалпы қалыңдығы Бозащы түбегінің солтүстік-батысынан (1000 м шамасынан) оңтүстікте Маңғыстау таулы ауданына (1500-ден 1800 м-ге дейін), әсіресе, шығыстағы Үстіртке қарай (2000 – 2500 м-ге дейін) ұлғая түседі. Негізгі артезиандық сулы қабат бор қабаттарының орта шенін (альб-сеноман құмды шөгінділерін) алып жатыр.

Ондағы арынды жер асты суының тереңд. 200 – 500 м-ден 1500 – 2000 м-ге дейін жетеді. Бұрғылау кезінде күшті арынмен атқылап шығатын су жер бетінен 10 – 50 м биіктікке көтеріледі.

Ұңғымадан шығатын судың мөлшері секундына 10 – 27 л-ге жетеді. Артезиандық судың минералдылығы алаптың оңтүстігінде 2 – 5 г/л болса, солтүстік мен солтүстикте-шығысында 80 – 120 г/л-ге дейін артады. Түбектің үстіңгі жұқа (5 – 30 м) антропогендік құм-сазды теңіз шөгінділерінде грунт суы қалыптасқан. Оның тереңдігі 1 – 10 м-ден, су мөлшері секундына 0,1 – 0,3 л-ден аспайды. Суы негізінен ащы.

Шаруашылық маңызы

Тұщы сулар түбектің орталық бөлігінде, теңіз бетінен биіктеу жерлердегі құмшағылдар мен құмды теңіз шөгінділерде орналасқан. Бозащы артезиан алабының тұщы және тұзы аздау артезиан, грунт сулары елді мекендерді сумен қамтамасыз етуге, мал жайылымдарын суландыруға, ішінара егістікке пайдаланылады.