Будан полигала

Будан полигала

Будан полигала - полигалалар тұқымдасына жататын өсімдік. Онша үлкен емес көпжылдық өсімдік, құрғақ шалғындық,далаларға және жазық жерлердегі жапырақты және қылқан жапырақты ормандарға және барлық Қазақстан тауларына тән өсімдік. Сабағының саны көп, жерден аз ғана көтеріңкі, онша биік емес (40 см-ге дейін), ланцет тәрізді кезектесе орналасқан жапырақтары, сабағының бас жағында - жоғарғы қою шашақтары ашық түсті ұсақ, гүлдері бар. Гүлдердің түсі өте өзгергіш - көк, күлгіндеу, кейде аппақ. Тостағаншаларының саны 5, барлығы кең, ашық түсті, әсіресе екі бүйірдегісі, қанат тәрізденіп жемісті қорғау қызметін атқарады. Жаңбырлы күндері қанаттардың жиегі бүрісіп қалады, гүлдеу мерзімі аяқталған соң түгелімен гүлді жабады. Күлтелері бар болғаны үшеу бірігіп кеткен, төменгілері желбірей қиылған - қайықша тәрізді. Аналығы 8, бір шоққа жиылған. Полигола жазда гүлдейді, мерзімі ұзақ уақытқа созылады, бұл өсімдіктің гүл шоғырының төменнен жоғарыға қарай кезектесе жаймен ашылуының және генеративті органдардың көптігімен түсіндіріледі. Қосымша өркендердің өсіп - жетілгенін байқауға болады. Негізгі гүлшоғыры гүлдеп болған соң,екінші рет гүлдей бастайды. Жемістері - екі ұяшықты қауашақ, эллипс тәрізді тұқымы бар. Тұқым желмен жан-жануарлармен тартылады. Полигола шаруашылық мақсатта безендіруге және омарталық қасиеті үшін қолданылады.Халықтық медицинада,әсіресе Тибет және Моңғолияда кеңінен тұқымы-жараны және ісікті емдеуге қолданады. Жерүсті бөлігі (сабақ және жапырақ гүлімен) тұнба жасайды, онымен құтырған ит қапқан адамдарды емдейді, ал малды жылан шаққанда емдеуге пайдаланады.