Бу қазаны

Бу Қазаны — отынды (табиғи газ, мазут, көмір, т.б.) жағу кезінде бөлінетін жылу арқылы атмосфералық қысымнан жоғары қысымды бу алу үшін қолданылатын құрылғы. Барлық Бу Қазаныдарында жұмыстық дене ретінде негізінен су қолданылады. Қарапайым цилиндрлік Бу Қазаны құралымы бойынша газ құбырлы қазан және су құбырлы қазан болып ажыратылады. Газ құбырлы қазанда қазанның ішінен болат цилиндрлі оттық жасалып, ондағы ыстық құбырлар (жуан) мен түтін құбырлары (жіңішке) жүйесімен қазанның өн бойы қыздырылады. Су құбырлы қазанда су құбыры қызметін атқаратын қазан цилиндрінің диаметрі кішірейтіліп, олардың саны арттырылады. Қуатты электр станцияларының турбиналарын бумен қамтамасыз ету үшін бу өнімділігі жоғары су құбырлы Бу Қазаны жасалады. Ол негізінен түзу және иілген құбырлар аралас қойылған цилиндр тәріздес болат барабаннан тұрады. Су құбырлы Бу Қазанын одан әрі жетілдіру нәтижесінде тек қана жіңішке болат құбырлардан тұратын тік ағынды Бу Қазанында алынады. Болат құбырлардың бір жағынан қысым арқылы су айдалса, екінші жағынан бу шығады. Бу Қазаныдарын жетілдіру қазанның бу өнімділігін, оның пайдалы әрекет коэффициентін және қазаннан шығатын бу параметрлерін арттыру, сондай-ақ, қазанды жасауға жұмсалатын металдың меншікті шығынын азайту бағытында жүргізіледі. Қарапайым цилиндрлік қазанның пайдалы әрекет коэффициенті 30%, бу өнімд. 0,4 т/сағ, ал будың жұмыстық қысымы 1 МПа болды. Қазіргі қазандардың пайдалы әрекет коэффициенті 93 — 95%, бу өнімд. 4000 т/сағ-қа дейін, бу қысымы 25 МПа-ға дейін, ал кейбір жеке Бу Қазаныдарының бу қысымы 30 МПа-ға дейін жеткізілді.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, II том