Бәдеуилер

Бәдеуилер немесе Бәдеуиндер (араб.: بَدَوِيُّون‎ немесе араб.: بَدَوِي,‎) - шөл даланы мекендеушілер. Алдыңғы Азия мен Солтүстік Африкада көшпелі тұрмыс кешкен малшы арабтар. Араб тілінде сөйлейді, араб графикасымен жазады. Мұсылмандар (сүнниттер, абадиттер немесе ибадиттер), уақапшылдар).

Бәдеуилер
Bedouin family-Wahiba Sands.jpg
Бүкіл халықтың саны

шам. 22 млн адам

Ең көп таралған аймақтар
Flag of Algeria.svg Алжир

2 460 000

Flag of Saudi Arabia.svg Сауд Арабиясы

2 167 000

Flag of Libya.svg Ливия

1 941 000

Flag of Egypt.svg Мысыр

910 000

Flag of Jordan.svg Иордания

2 001 000

Flag of the United Arab Emirates.svg Біріккен Араб Әмірліктері

1 846 000

Flag of Morocco.svg Марокко

2 150 000

Flag of Tunisia.svg Тунис

518 000

Flag of Israel.svg Израиль

115 000

Flag of Syria.svg Сирия

620 000 (2013)

Flag of Lebanon.svg Ливан

49 000

Flag of Palestine.svg Палестина

19 000

Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic (right).svg Сахара Араб Демократиялық Республикасы

82 800

Тілдері

арабша

Діні

Ислам (сүнни ағымы)

Ежелгі тайпалық байланыстары сақталған. Дәстүрлі кәсібі: көшпелі мал шаруашылығы (негізінен, түйе өсіру), суармалы егіншілікпен (бидай, қара бидай, арпа, дурра, сұлы, ірі бұршақ) айналысады. Мұнай, алтын (Медина ауданы) өндірісінде, порттарда жұмыс істейді. Көшпелі, жартылай көшпелі бәдәуилер төрт бұрышты киіз шатырларда, отырықшылары каркасты-бағаналы үйлерде тұрады. Кең ақ көйлек, түйе жүнінен тоқылған шекпен аба, аяқтарына ниаль киеді, бастарына орамал (куфия, сумада) салады. Материалдық жағдайына байланысты әйелдері шыныдан, темірден жасалған сақина, алқа, мұрындарына әшекей тағады. Қыздары маңдайларын, иектерін, кейде беттерін, еріндерін, кеуделерін, аяқтары мен табанын көк бояумен бояп жүреді. Қалалық жерлерде еуропалық киім үлгісі кең тараған. Ұлттық тағамы: бидай, қарабидай, арпа ұнынан илеп пешке пісірген таба нан, бургуль; сусындары - кофе. Тамақты қолмен жейді. Ауыз әдебиеті өте бай. Әнді раба (әрбаба) аспабының сүйемелдеуімен айтады.

Еуропа әдебиетінде ірі қара өсіруді егіншілікпен ұштастыратын жартылай көшпелі арабтарды да Бәдеуилер деп атайды [1].

ДереккөздерӨңдеу

  1. Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 2 том
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Bedouins