Бөктерлік ойпаң

Бөктерлік ойпаң , шеткі ойпаң, тауалды ойпаңы – платформа мен қатпарлы облыс арасындағы тектоникалық құрылым. Ол теңіз түбінен көтерілген геосинклиналь қатпарлы облысқа айнала бастағанда пайда болады. Бұл кезде Б. о-дағы жер қыртысы төмендеп, онда шөгінді жыныстардың қалың қабаты жиналады. Оның аумағындағы жер қыртысы өзгеріп тұрады. Б. о-ның платформа жағындағы жыныстары баяу қатпарланып, күмбездер мен белестер құрайды. Тіктеу құлайтын жыныстар пәрменді қатпарланғанда жіңішке антиклинальдар, кең синклинальдар, күмбездері жайпақ, қанаттары тік қатпарлықтар жаралады. Б. о. шөгінділерінде мұнай мен көмір кендері, гипстің, калий мен тас тұздардың қалың қабаттары кездеседі. Б. о-ды толтыратын жыныстардың жасы геосинклинальдың жасымен байланысты. Карпат, Кавказ, Орал, Жоғ. Яна тауларының бөктерінде ірі Б. о-дар бар. Мұхиттық Б. о-дар Антиль, Зонд, Филиппин аралдарының сыртқы бетінде жатыр. [1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ Энциклопедиясы