Варягтар
Варягтар (ежелгі орыс. варяже, варязи, ежелгі сканд. Væringjar)[1][2] — викинг болған[3] жаулап алушылар, саудагерлер мен қоныстанушылар, негізінен қазіргі Швеция жерінен келген[4][5][6] олар VIII, IX ғасырларда қазіргі Беларусь, Украина мен Ресей жерлеріне қоныс аударды да, Киев Русі, Полоцк пен Туров кінәздігі сияқты мемлекеттер құрды.[7][8]
XII ғасырлық Өткен жылдар хикаятының хабарлауынша Русь халқы деп аталған варягтардың бір тобы[9] 862 жылы Новгород қаласында қоныс алды да, оларға жетекшілік еткен Рюрик еді. Рюрикке дейін Русь Орыс қағанаты деп аталатын ертерек болған гипотетикалық мемлекетті басқарған болуы мүмкін. Рюриктің туысы Олег 882 жылы Киевті жаулап алып, Киев Русі мемлекетін құрды да, кейін оны Рюриктің ұрпақтары басқарды.[10][11]
Сауда, қарақшылық және жалдамалы қызметпен айналысатын варягтар Гардарики өзендері мен порттарын аралап жүрді, норвег сагаларындағы Қара теңізден солтүстіктегі жерлердің белгілі болғаны сол себептен келеді. Олар Еділ сауда жолын (варягтар мен мұсылмандар арасындағысы) бақылап отырды және осылайша Балтық маңын Каспий теңізімен және Қара теңіз бен Константинопольге апаратын Днепр мен Днестр сауда жолын (варягтар мен гректер арасындағысы) байланыстыратын.[12] Кезінде бұл жолдар өте маңызды еді, өйткені ортағасыр Еуропасын, Аббасилер халифатын және Византияны байланыстыратын.[13] Батыстағы монеталардың біразы Шығыстан осы жолдар арқылы келетін.
Константинополь байлығына қызыққан Варягтық Русь Русь-Византия соғыстарын бастады, кейбірлері тиімді сауда келісімдері жасалды. Кем дегенде X ғасырдың басынан бастап көптеген варягтықтар элиталық Варяг қарауылын (Византия императорларының оққағары) құрайтын Византия армиясында жалдамалы жауынгер ретінде қызмет етті. Соңында олардың көпшілігі Византия мен Шығыс Еуропада скандинавиялық паганизмнен православиелік христиандыққа көшті, бұл 988 жылғы Киев Русінің христиандандыруына әкелді. Викингтер дәуірінің жалпы құлдырауымен тұспа-тұс келген скандинавтардың Руське келуі тоқтатылды да, варягтар XI ғасырдың соңына қарай шығыс славяндармен біртіндеп ассимиляцияланды.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Varangian (ағыл.). etymonline.com. Мұрағат көшірмесі 12 маусымның 2018 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Varangian. TheFreeDictionary.com. Тексерілді, 30 желтоқсан 2015. Мұрағат көшірмесі 11 шілденің 2018 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Garipzanov, Ildar The Annals of St. Bertin (839) and Chacanus of the Rhos (ағыл.). history.org.ua. Ruthenica (2006). Мұрағат көшірмесі 28 қыркүйектің 2011 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ væringer. Store norske leksikon. Тексерілді, 30 қыркүйек 2015. Мұрағат көшірмесі 12 маусымның 2018 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Little, Becky When Viking Kings and Queens Ruled Medieval Russia (ағыл.). HISTORY. Тексерілді, 4 сәуір 2022. Мұрағат көшірмесі 6 сәуірдің 2022 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Rus | people | Britannica. Encyclopædia Britannica. Тексерілді, 4 сәуір 2022. Мұрағат көшірмесі 24 наурыздың 2022 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Milner-Gulland R. R. Atlas of Russia and the Soviet Union — Phaidon, 1989. — P. 36. — ISBN 0-7148-2549-2. Мұрағат көшірмесі 4 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Schultze Sydney Culture and Customs of Russia — Greenwood Publishing Group, 2000. — P. 5. — ISBN 0-313-31101-3. Мұрағат көшірмесі 4 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Пушкинский Дом (ИРЛИ РАН) > Новости (орыс.). Тексерілді, 30 қыркүйек 2015. Мұрағат көшірмесі 16 наурыздың 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Duczko Wladyslaw Viking Rus — Brill Publishers, 2004. — P. 10–11. — ISBN 90-04-13874-9. Мұрағат көшірмесі 14 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ "Rurik Dynasty". Encyclopædia Britannica. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/512998/Rurik-Dynasty. Retrieved 2015-09-30. Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2015 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Үлгінің {{cite web}} барлық параметрлері жазылуы тиіс. {{cite web}} үлгісіндегі url= параметрін жазу керек. Turnbull, Stephen . Osprey Publishing.
- ↑ Schofield Tracey Ann Vikings — Lorenz Educational Press. — P. 7. — ISBN 978-1-5731-0356-5. Мұрағат көшірмесі 14 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында