Василий Владимирович Бартольд
Василий Владимирович Бартольд (3 [15] қараша 1869, Санкт-Петербург, Ресей империясы – 19 тамыз 1930, сонда) – ғалым, шығыстанушы, профиссионалдық (1906), aкадемиясы (1913).
| Василий Владимирович Бартольд | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Ғылыми дәрежесі |
тарих ғылымының докторы |
| Ғылыми атағы |
СПҒА академигі, КСРО ҒА академигі |
| Альма-матер | |
| Атақты шәкірттері | |
.svg){kind=small}
1891 жылы Санкт-Петербург университетінің шығыс тілі факультетін бітіріп, сонда ғылыми және оқытушылық қызмет атқарды. "Туркестан в эпоху монгольского нашествия" монографиясының (1898 ж.) бірінші бөлімі үшін оған магистр ғылыми атағы, ал екінші бөлімі үшін Шығыс тарихының докторы атағы берілді (1900 ж.). Бартольд - Таяу және Орта Шығыс халықтарының тарихы, географиясы, мәдениеті мен діні жөніндегі 400-ден аса ғылыми еңбектің авторы.
Бартольдтың Орталық Азия және қазақ өлкесін мекендеген тайпалардың тарихы жөніндегі еңбектерінің ғылыми мәні зор. Бұл еңбектерін жазуда ол араб, парсы және жергілікті авторлардың материалдарын пайдаланды. Олардың ішіндегі аса құндылары: «Моңғол кезеңіне дейінгі Түркістандағы христиандық туралы» (1894), «1893 – 1894 жылдары ғылыми мақсатпен Орталық Азияға саяхат туралы есеп» (1897), «Жетісу тарихының очерктері» (1898), «Моңғол шапқыншылығы дәуіріндегі Түркістан» (1898–1900), «Ежелгі заманнан 17 ғасырға дейінгі Арал теңізі мен Әмударияның төменгі бойы туралы деректер» (1902), «Түркістанды суландыру тарихына» (1914), «Ұлықбек және оның заманы» (1918), «Түркістанның мәдени өмірінің тарихы» (1922), «Қырғыздардың тарихи очеркі» (1927), «Түркі-моңғол халықтарының тарихы» (1928), «Түрікмен тарихының очерктері» (1929), «Орта Азиядағы түркі халықтарының тарихы жөніндегі он екі дәріс» (1935). Бартольд Орта Азия мен Қазақстан халықтарының көне дәуірден бастап-ақ өзінің тарихы, мәдениеті болғанын ғылым түрде негіздеді. Ислам тарихы туралы «Халиф және сұлтан» (1912), «Ислам» (1918), «Мұсылман қауымы мәдениеті» (1918), «Мұсылман дүниесі» (1922), «Мусейлима» (1925), тағы басқа еңбектерін жазды. Ежелгі славяндар туралы жазған араб авторларының еңбектерін зерттеді. Шығыстану тарихына зор көңіл бөлді. «Еуропа мен Ресейде шығысты зерттеу тарихы» (1911), «Петербург университеті шығыс тілдері факультетінің 1855–1905 жылдардағы қызметіне шолу» (1909) атты еңбектер жариялады. Бартольд 1905 – 13 жылы Орыс археология қоғамының Шығыс бөлімшесінің хатшысы, «Мир ислама» (1912 – 13), кейін «Мусульманский мир» (1917) журналдарын шығарушы әрі редакторы болды. 1918 жылы Орыс археология қоғамының шығыс бөлімінің меңгерушісі, Ресейдегі Антропология және этнография музейі жанындағы Радлов үйірмесінің төрағасы болды. 1921 жылы Азия музейінің жанынан құрылған Шығыс зерттеушілері алқасын және оның «Записки коллегии востоковедов» атты баспасөз органын басқарды. КСРО-дағы мұсылман халықтарының әліпбиін араб әрпінен латын әрпіне көшіру жөніндегі комиссияның жұмысына, Орта Азия университетін құруға, шығыстану кітапханаларын ұйымдастыруға, шығыс қолжазбаларын жинауға қатысты. Бартольдтың көптеген еңбектері ағылшын, француз, неміс, түрік, араб, парсы, тағы басқа тілдерге аударылған.[1][2][3][4]
Шығармалары өңдеу
Әдебиеттер өңдеу
- Крачковксий И.Ю., В.В.Бартольд в истории исламоведения, Избр. соч., т. 5, М.-Л., 1958;
- Байпаков К.М., Кумеков Б.Е., Бартольд, как историк и археолог средневекового Казахстана, «Изв. АН КазССР. Серия общественных наук», 1974, № 6.
Сілтеме өңдеу
- http://www.farsah.kz/rus/res/8 Мұрағатталған 7 тамыздың 2010 жылы.
- http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/67070
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Отырар. Энциклопедия. – Алматы.
- ↑ "Қазақ телевизиясы". Энциклопедия. - Алматы: "ҚазАқпарат", 2009, 1-т. - 640 б. ISBN 978-601-03-0070-5
- ↑ «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Vasily Bartold |