Уикипедия

Венесуэладағы президент сайлауы (2024)

2024 жылғы 28 шілдеде Венесуэла халқы 2025 жылғы 10 қаңтарда алтыжылдық мерзімі басталатын президентін сайлауға барды.[1][2] Сайлау саяси қайшылыққа толы болды, халықаралық бақылаушылар (соның ішінде Америка Құрама Штаттары мен Аргентина) оны еркін де, әділ де емес деп атады,[3] қазіргі Мадуро әкімшілігіне сайлауға дейін және сайлау кезінде барлық билікті өзіне алып, саяси оппозицияға қысым көрсетті деген айып тағылды.[1][4]

Précédent 2018 Венесуэла 2030 Suivant
2024 жылғы Венесуэладағы президент сайлауы
28 шілде 2024
Сайлау органы және нәтижелер
Халық саны 30 518 260
Тіркелгендер 21 392 464
Сайлаушылар саны 61,35% (▲15,63) PUD
51,90% (▲6,17) CNE
Николас Мадуро – ВБСП
Дауыс 3,316,142 (30,46%; PUD)
6,408,844 (51,95%; CNE)
Эдмундо Гонсалес – Партиясыз
Дауыс 7,303,480 (67,08%; PUD)
5,326,104 (43,18%; CNE)
Венесуэладағы президент сайлауы (2024)
Оппозиция есептеген нәтижесі


Ресми нәтижесі
President of Venezuela
Босатушы Сайланған
Николас Мадуро
ВБСП 		(даулы)
өңдеу Үлгі құжаттамасын қараңыз

Президент Николас Мадуро өзінің үшінші мерзіміне қол жеткізгісі келсе, бұрынғы дипломат Эдмундо Гонсалес негізгі оппозициялық саяси альянс — Біртұтас платформаның (ис. Plataforma Unitaria Democrática; PUD) атынан шықты. Үкімет венесуэлалық оппозицияны бұрын да, осы да сайлау кезінде сайлану құқығынан айырып жүрді, мысалы 2023 жылғы маусымда жетекші оппозицияшы Мария Корина Мачадоның сайлануына Венесуэла үкіметі жол бермеді.[5][6] Бұл әрекетті оппозиция саяси адам құқықтарын бұзу деп көрді де, оған қарсы Америка мемлекеттері ұйымы, Еуропа Одағы[7] және Human Rights Watch[5] сияқты халықаралық органдар мен көптеген мемлекеттер қарсы шықты.

Гонсалестің сайлауда үлкен басымдықпен жеңгенін көрсететін дәлелдер бар,[8][9] оппозиция Гонсалестің айтарлықтай жеңісін көрсететін көптеген сайлау орталықтарынан сауалнама бақылаушылары жинаған ресми есеп парақтарының көшірмелерін шығарды. Үкімет басқаратын Ұлттық сайлау кеңесі (CNE) 29 шілдеде Мадуро аз ғана артықшылықпен жеңіске жеткенін мәлімдеп, бұрмаланған нәтижелер жариялады.

Үкіметтің бұрмаланған нәтижелерді жариялауынан кейін бүкіл елде наразылық шерулері басталып, Мадуро әкімшілігі билікті беріп қоюдан бас тартып, оппозициялық саяси қайраткерлердің біразын қамауға алды; наразылардың қылмыстық жауапкершілікке тартылуын құқық қорғау ұйымдары кеңінен айыптады. Түрлі мемлекет басшылары CNE шығарған сайлау нәтижелерін мойындамай, Гонсалесті жеңімпаз ретінде таныды.[9][10] Бұл әрекетке бармаған ірі мемлекеттер арасында Ресей, Қытай мен Иран бар.

Алғышарттары

өңдеу

Авторитарлық режимі

өңдеу

Сайлау авторитарлық режимде өтті. 1990 жылдардан бастап елде авторитаризмге тенденцияның күшеюімен айтарлықтай демократиялық кері шегініс болды.

Саясаттанушы Стивен Левицкий (ағыл.)қаз. «2004–2016 жылдар аралығын» үкімет билікті асыра пайдаланып, құқық бұзып, оппозицияға қысым көрсететін уақыт десе де, елде саяси билік үшін бәсекелестік әлі бар болғанын айтып кетті. 2013 жылы Николас Мадуро президент болғаннан бері Левицкий ел толық ауқымды диктатура мәртебесіне «жақындады», әсіресе «ең ірі оппозициялық партиялар мен ірі саясаткерлерге 2018 жылғы Венесуэла президенттік сайлауына қатысуға тыйым салынғанынан бері» деді. Сайлауды бақылаушылар еркін, не әділ деп санаған жоқ.[3]

Венесуэладағы дағдарыс

өңдеу

Венесуэла 2010 жылдан бері әлеуметтік-экономикалық дағдарыстан өтуде, ол өсудегі қылмыс, гиперинфляция мен тапшылықтармен сипатталады. Бұл Уго Чавес билігінің соңғы жылдарында және Николас Мадуро тұсында орын алып жатқан.[11][12] Үкіметке наразылық нәтижесінде оппозиция 1999 жылдан бері алғаш рет 2015 жылғы парламенттік сайлаудан кейін Ұлттық ассамблеядағы көпшілікті ұстауға сайланды.[13] Сайлаудан кейін мандаттың мадурошыл көпшілігіне ие болған ақсақ үйрек Ұлттық ассамблея Венесуэла Жоғарғы Сотын (Әділет соты) Мадуро одақтастарына толтырды.[13][14] Сот 2016 жылдың басында үш оппозицияшыл депутатты сайлауда қателіктер болды деген сылтаумен Ұлттық ассамблеядағы мандаттарынан айырды, осылайша президент Мадуроға қарсылық білдіре алатын оппозицияның көпшілігіне жол бермеді.[13]

Сот Мадуроның бірнеше әрекетін мақұлдап, 2017 жылы оған көбірек өкілеттік берді.[13] Мадуроға қарсы наразылықтар басталған кезде ол Чавес кезінде құрылған 1999 жылғы Венесуэла Конституциясының орнына жаңа конституцияны дайындайтын құрылтай жиналысын шақырды.[15] Көптеген елдер бұл әрекеттерді Мадуроның билікте шексіз қалуға деген ұсынысы деп санады[16] және 40-тан астам ел жаңа конституцияны мақұлдағалы болған 2017 жылғы Құрылтай ұлттық жиналысын (ANC) мойындамайтынын мәлімдеді.[17][18] Мандат көпшілігіне ие болған оппозицияшыл Демократиялық бірлік дөңгелек үстелі сайлауға қарсы бойкот жариялап, ANC-ны «биліктегілерді билікте қалдыра тұру үшін жасалған қулық» деді.[19] Оппозицияның сайлауға қатыспағандығынан Симон Боливардың үлкен партиоттық полюсы (GPPSB) билік коалициясы, әсіресе соның құрамындағы Венесуэла біртұтас социалистік партиясы, мандаттың дерлік көпшілігіне ие болды.[20] 2017 жылғы 8 тамызда ANC өзін Венесуэлада жоғарғы билікке ие үкімет тармағы деп жариялап, оппозиция жетекшілік ететін Ұлттық ассамблеяның ANC-ға кедергі бола алатын әрекеттеріне тыйым салды.[21]

2018 жылғы сайлау және президенттік дағдарыс

өңдеу
Толық мақаласы: Венесуэладағы президент сайлауы (2018)

2018 жылғы ақпанда Мадуро президент сайлауының мерзімінен бұрын өткенін қалады, желтоқсанда өту керек болған сайлау төрт ай бұрын өтпек болды.[22] 2018 жылғы мамырда көптеген ірі оппозициялық партияларға қатысуға тыйым салынғаннан кейін Мадуро жеңімпаз деп жарияланды; сайлауды бірнеше мемлекет мойындамай қойды.[23] Елдегі және шетелдегі саясаткерлер Мадуро заңды түрде сайланбады деді де,[24] оны диктатор деп атады.[25] Бірнеше мемлекет пен органдар, соның ішінде Лима тобы (Мексиканы қоса айтқанда), Америка Құрама Штаттары және Америка мемлекеттері ұйымы, 2019 жылғы 10 қаңтарда өткелі болған инаугурация рәсіміне дейін Мадуроның отставкасын талап еткен.[26][27] 2018 жылғы мамырдағы президент сайлауы мен Мадуроның инаугурациясы арасында өтпелі үкімет құру туралы үндеулер болды.[28][29]

2019 жылғы 10 ақпанда Мадуро ресми антын берді.[30] Сол айда мандатының көпшілігі демократтарға тиесілі болған Венесуэла Ұлттық ассамблеясы уақытша үкімет құру жайлы жоспарын жасағанын бастады. Жасалған жоспар бойынша сол кездегі Конституцияның орнына оның 1999 жылғы нұсқасы қолданылады да, Ассамблеяның төрағасы Хуан Гуайдо уақытша президент болатын еді. Түрлі жақтар түрлі президенттерді мойындап тұрды да, президенттік дағдарыс делінетін келіспеушілік басталды.[31]

2020 жылғы қаңтарда Гуайдо бастаған өтпелі үкімет құру әрекеттері сәтсіз аяқталды да, Мадуро Венесуэланың мемлекеттік институттарға басшылық етуін жалғастырды.[32][33][34] 2021 жылғы қаңтарда Еуропа Одағы Гуайдоны президент ретінде тануды тоқтатты, бірақ әлі де Мадуроны заңды президент ретінде мойындамады.[35] Кейін Еуропалық парламент Гуайдоны президент ретінде мойындайтынын растады да,[36][37] Еуропа Одағы Мадуроны тағы санкциялаймыз деп қорқытты.[35] 2021 жылы аймақтық сайлау жарияланғаннан кейін Гуайдо «ұлттық құтқару келісімін» жариялады; Мадуромен келіссөз жүргізіп, халықаралық қолдау мен бақылаушылардың қатысуымен еркін және әділ сайлау өткізу және халықаралық санкциялардың осылайша алып тасталуы ұсынылды.[38]

2022 жылғы желтоқсанда төрт негізгі оппозициялық саяси партияның үшеуі уақытша үкіметті тарату және шетелдік активтерді басқару үшін бес мүшеден тұратын комиссия құру реформасын қолдап, мақұлдады, бұған себеп болған депутаттардың біртұтас 2024 жылғы сайлау алдындағы стратегия құруға ұмтылысы[39][40] және, оппозиция сөзінше, өтпелі үкіметтің өз мақсатын орындай алмағаны еді.[41]

2020 жылы ұсынылған өтпелі үкімет

өңдеу

2020 жылғы 31 наурызда Америка Құрама Штаттары Мадуро мен Гуайдоны президенттіктен шеттететін өтпелі үкімет құруды ұсынды.[42] Мәміле үкіметтің түрлі фракциялары арасында билік бөлісу сценарийін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сайлау бір жыл ішінде өткізіліп, барлық шетелдік әскерлер, әсіресе Куба мен Ресей елден кетуі керек еді. Ұсыныс жарияланған кезде АҚШ әлі де Мадуроны қамауға алуды талап еткен еді.[43] АҚШ ұсынысының басқа аспектілеріне барлық саяси тұтқындарды босату және елді басқару үшін бес адамнан тұратын кеңес құру кірген; кеңеске Мадуродан мен Гуайдодан екі-екі мүше кірсе, төртіншісін екеуі таңдайды. Еуропа одағы да келісім орындалатын болса, санкцияларын алып тастауға келісті. Сарапшылар бұл мәміле бұрынғы ұсыныстарға ұқсайтынын, бірақ өтпелі үкіметті кім басқаратыны туралы нақты айтылғанын атап өтті; бұл бұрын болған талқыларды баяулатып жүрген мәселе еді.[44]

Оппозиция праймеризі

өңдеу

2022 жылғы қарашада Венесуэла біртұтас социалистік партиясының (PSUV) вице-президенті Диосдадо Кабелло 2023 жылдағы оппозицияның праймеризі орын алатынын ескеріп отыра президенттік сайлауды сол жылдың бірінші семестріне жылжытуды талап етіп, болмаған жағдайда оппозиция бір-бірімен қарсыласады деп мәлімдеді.[45] Біртұтас платформа президенттік праймеризі 2023 жылғы 22 қазанда өтті.[46]

Мачадоға жасалған тыйым мен бұзылған 2023 келісімі

өңдеу

2023 жылғы қазанда Біртұтас платформа праймеризінің нәтижесінде партия атынан президенттікке Мария Корина Мачадоның баратыны шешілді.[47] Бірнеше ай бұрын, 2023 жылғы 30 маусымда оны Венесуэланың бас бақылаушысы он бес жылға дисквалификациялаған еді. Содан кейін сот шешімін күткен болатын.[48]

2023 жылғы қазанда оппозиция мен Мадуро үкіметі арасында еркін және әділ сайлау өткізу және осы арқылы АҚШ салған мұнай сатуға қатысты санкцияларды жеңілдету туралы келісім жасалды.[49]

Алайда Мария Корина Мачадоның дисквалификациясын Венесуэланың Жоғарғы соты 2024 жылғы қаңтарда растады.[50] Сонымен қатар, 2023 жылғы Венесуэла референдумына дауыс берудің нашарлығынан кейін Венесуэланың бас прокуроры Тарек Уильям Сааб оппозиция жетекшілерін референдумға саботаж жасады деп айыптап, олардың он бесін мемлекетке опасыздық және қастандық жасады деген сияқты айыптармен қамауға алуға ордер берді. Бұл АҚШ-пен жасалған келісімге қарамастан, 2024 жылғы президенттік сайлау қарсаңында саяси оппозицияны басу әрекеті болып көрінді.[51] Оппозиция негізгі кандидатының сайлануға жіберілмей қалғандығынан АҚШ Мадуро үкіметі өз міндеттемелерін орындамады деп мәлімдеді де, 2024 жылғы сәуірде мұнай санкцияларын қалпына келтірді.[52][53]

Біріккен Ұлттар Ұйымы, Америка мемлекеттерінің ұйымы, Еуропа Одағы және Human Rights Watch сияқты ұйымдар, сондай-ақ Колумбия, Парагвай, Уругвай, Эквадор, Америка Құрама Штаттары, Ұлыбритания, Германия, Чили, Канада және Франция сияқты елдер, оппозицияның алдын ала кандидаты Мария Корина Мачадоның саяси дисквалификациясын қабылдамады.[54]

Барысы

өңдеу

Венесуэла президенті дауыс берудің бір айналымындағы дауыстың көпшіліг көмегімен сайланады.[55] 2024 жылғы 5 наурызда Венесуэладағы Ұлттық сайлау кеңесі президенттік сайлауды 2024 жылғы 28 шілдеге тағайындады, сонымен қатар сайлау кестесіндегі оқиғалар мен күндерді жариялады:[56]

№ Іс-шара Күні Статусы
Басы Аяғы
1 Сайлау тағайындалуы 5 наурыз 2024 Аяқталды
2 Сайлаушы тізілімінің арнайы тіркелу күні 18 наурыз 2024 16 сәуір 2024 Аяқталды
3 Бағынатын ұйым мүшелерінің таңдалуы 20 наурыз 2024 Аяқталды
4 Президенттікке үміткерлердің тіркелуі 21 наурыз 2024 25 наурыз 2024 Аяқталды
5 Сайлаушы тіркеу алаңы 16 сәуір 2024 Аяқталды
6 Сайлауалды үгіт 4 шілде 2024 25 шілде 2024 Аяқталды
7 Президент сайлануы 28 шілде 2024 Аяқталды

Венесуэладағы сайлауларға Ұлттық сайлау кеңесі (CNE) жауапты.

Тәуелсіз бақылаушылар

өңдеу

Сайлаудың өтуін қадағалаған тәуелсіз халықаралық бақылаушылар өте аз болды.[57][58]

Картер орталығы

өңдеу

2024 жылғы 20 маусымда Картер орталығы сайлау нәтижелерінің заңдылығына нұқсан келтіруі мүмкін жеткілікті тәуелсіз бақылаушылардың жоқтығына қатысты алаңдаушылыққа жауап ретінде бақылаушы жіберуге келісті.[59] BBC хабарлауынша, Картер орталығы 4 қалаға жіберілген 17 сарапшыдан тұрған бір «шағын техникалық топ» ғана жіберді.[57]

Біріккен Ұлттар Ұйымы

өңдеу

Оппозицияның сайлау нәтижелерін мойындаудан бас тартқанынан кейін 2024 жылғы 25 маусымда Біріккен Ұлттар Ұйымы төрт бақылаушы жіберетінін хабарлады. Біріккен Ұлттар Ұйымының тобы Венесуэладағы болашақ сайлауға қатысты ұсыныстарды қамтитын БҰҰ Бас хатшысына құпия баяндаманы дербес дайындайды.[60][57]

Шақырылған бақылаушылары

өңдеу

BBC News хабарлағандай, Мадуро «өз үкіметімен одақтас елдерден келген жүздеген қонақтарды қарсы алды», олардың айтуынша, олар дауыс беруге «ілесіп жүреді» және үкіметті сынай алмайды;[57] Clarin баспасы «бақылаушылар шектеулі болды және Венесуэлада өз пікірін білдіре алмады» деп те мәлімдеді.[61]

Infobae бақылаушы ретінде қабылданған қонақтар Мадуро әкімшілігінің «одақтастары» болды, олар сайлау барысы жайлы сын айтпайды да, басқаларына кіруге рұқсат етілмейді.[62]

Еуропа Одағы

өңдеу

2024 жылғы 28 мамырда CNE басшысы және Мадуро одақтасы Элвис Аморосоға қарсы қолданыстағы санкцияларға сілтеме жасай отырып, CNE Еуропа Одағының бақылаушыларына жіберген шақыруын қайтарып алды.[57][63]

Еуропарламент оппозицияның алдын ала кандидаты Мария Корина Мачадоның саяси дисквалификациясын айыптайтын қарарды қабылдағаннан кейін үкіметті қолдайтын Ұлттық ассамблеяның президенті Хорхе Родригес Гомес 2023 жылғы 13 шілдеде Венесуэла үкіметі Еуропа Одағы миссиясының Венесуэладағы сайлауға бақылау жүргізуге рұқсат бермейтінін мәлімдеді.[64][65][66]

Аргентина мен Бразилия

өңдеу

2024 жылғы 17 шілдеде Мадуро үкіметінің бақылаушылар жіберу туралы шақырмасын бұрын қабылдамаған Бразилияның Жоғарғы сайлау соты (TSE) екі бақылаушы жіберетінін мәлімдеп, өз шешімін жойғанын жариялады.[67]

2024 жылғы 22 шілдеде Бразилия президенті Лула да Силва былай деп мәлімдеді: «Егер Мадуро Венесуэла өсіміне оралу үшін, Венесуэладан кеткен адамдар қайтып оралып, экономикалық өсу жағдайын орнату үшін үлес қосқысы келсе, ол демократиялық процесті құрметтеу керек». Бұған дейін Мадуроны ашық сынаудан бас тартқан Лула бұрынғы сыртқы істер министрі Челсо Аморимды сайлауды бақылауға жіберетінін айтты.[68]

2024 жылғы 24 шілдеде Мадуро дәлелсіз Бразилияның сайлау жүйесін тексерілмейді деп айыптаған мәлімдемелеріне байланысты TSE сайлауға бақылаушыларды жібермейтінін жариялады.[69][70] Дегенмен, Бразилияның бақылауы жоспарланғандай жалғасты.[71]

Аргентинаның бұрынғы президенті Альберто Фернандес Луламен келіскеннен кейін сайлау бақылауға шақырылмай қалды.[57][72]

Үміткерлер

өңдеу

Симон Боливардың үлкен партиоттық полюсы

өңдеу

2024 жылғы 16 наурызда Венесуэланың Біртұтас Социалистік партиясы (ВБСП) қазіргі президент Николас Мадуро олардың президенттік сайлауға түсетін кандидаты болатынын ресми түрде жариялады. Бұл Мадуроның алты жылдық мерзімге президент ретіндегі үшінші сайлауы болмақ.[73] Мадуро өзінің кандидатурасын 25 наурызда ресми түрде тіркеді.[74]

Біртұтас платформа

өңдеу

2023 жылғы 16 мамырда Біртұтас платформа президенттік сайлауға бірыңғай кандидат таңдаудың бастапқы үдерісін (праймериз) өткізетінін жариялады. 2023 жылғы 24 шілдеде 14 үміткер тіркелген өтініш беру мерзімі аяқталды. 2023 жылғы 22 қазанда өткен алғашқы сайлаудан кейін бірінші бюллетень тек 26% ​​саналып шығарылды және жеңімпаз Мария Корина Мачадо болды, ол 90% дауыс жинады. 23 қазанда Ұлттық бастапқы комиссияның екінші сайлау бюллетеньі жеткізілді, онда 92,65% есептеліп, Корина Мачадо 90% астам дауысты сақтап қалды және 2024 жылғы президент сайлауына Біртұтас платформа атынан қатысатын үміткер болды.[75]

2024 жылғы 22 наурызда Мария Корина Мачадо тарихшы және профессор Корина Йористің Мачадоның дисквалификациясына байланысты Венесуэла оппозициясының президенттікке кандидаты болып таңдалғанын хабарлады.[76]

Йорис президенттік сайлауда ресми түрде кандидат ретінде тіркеле алмады, Біртұтас платформа өкілдері сайлау комиссиясы оны тіркеуге тыйым салғанын айтты. АҚШ, Бразилия, Колумбия және Гватемала сияқты елдердің наразылығынан кейін Біртұтас платформа бұрынғы дипломат Эдмундо Гонсалесты басқа біреуді таңдауға дейін уақытша кандидат ретінде тіркеді.[77] 19 сәуірде Біртұтас платформа бірігіп дауыс берді де, оппозиция атынан қатысатын жалғыз үміткер Эдмундо Гонсалес болды.[78]

Басты үміткерлері

өңдеу
Үміткер Партиясы және коалициясы Дер.
  Эдмундо Гонсалес Партиясыз
Біртұтас платформа (PUD)
Ұраны: Эдмундо әлем үшін! 		[79][80]
  Николас Мадуро Венесуэла біртұтас социалистік партиясы (ВБСП)
Симон Боливардың үлкен партиоттық полюсы (GPPSB)
Ұраны: #ElQueVaEsNicolás 		[81]

Өзге үміткерлер

өңдеу

2024 жылғы Венесуэладағы президенттік сайлау кезінде Мадуро әкімшілігі оппозициялық кандидаттар Мария Корина Мачадо мен Корина Йориске вето қойғаннан кейін маңызды өкілдігі жоқ он бір кандидат тіркелді.[82] Венесуэладағы Чависмо серіктестер, жалған оппозиция және 2024 жылғы шілдеде өтетін президенттік сайлаудың боливарлық стратегиясына сәйкес келетін саясаткерлер деп есептелетін кандидаттарды тіркеуге рұқсат берді, сонымен бірге шынайы оппозициялық кандидаттарға тосқауыл қойды.[83]

Бұл үміткерлердің арасында Чависмомен байланысы бар адамдар және комедия және евангелист пастор сияқты түрлі тұлғалар бар.[82]

Үміткер Партиясы және/немесе коалициясы Дер.
  Luis Eduardo Martínez Демократиялық әрекет (AD)
Ұраны: Бірге біз жақсырақ тұрамыз 		[84]
    Хозе Брито (исп.)қаз. Венесуэла бірінші (исп.)қаз. (PV) [85]
    Антонио Экарри Ангола (исп.)қаз. Қарындаш альянсы (исп.)қаз. (Lápiz) [86][87]
  Энрике Маркез Перез (исп.)қаз. Centrados en la Gente (CG)
(Халыққа негізделгендер)
    Бенхамин Рауссо Ұлттық демократиялық конфередация (CONDE)
Ұраны: Рауссомен мен тұрамын! 		[88][89]
    Хавиер Бертуччи Өзгеріске деген үміт (El Cambio)
Slogan: Иә, үміт бар!
  Клаудио Фермин Венесуэла шешімі (исп.)қаз. (SPV)
    Дэниел Кебальос (исп.)қаз. Ел жаңартуы мен Үміт ассамблеясы (AREPA)

Барысы және бұзушылықтары

өңдеу

Саяси партиялардың дисквалификациялары

өңдеу

17 наурызда CNE 16 саяси партияны 2021 жылғы Венесуэладағы аймақтық сайлауда ең төменгі дауыстардың 1%-ына жете алмаған соң, сайлау заңы талап ететін тексеру немесе жөндеу процесін ұсынбай, президенттік сайлауда кандидаттар ұсыну құқығынан айырды.[90][91]

Шетелден дауыс беруге қойылған кедергілер

өңдеу
 
Мадридте шетелдегі сайлаушылар тізімін ашуды талап етіп жарияланған аштық

Шетелде сайлаушыларды тіркеудің ерекше күні Испания, Аргентина, Перу және Чилидегідей бес күнге дейін кешіктіріліп жатты. Азаматтар тіркеле алмай, деректерін жаңарта алмағанын айтып шағымданды. Біртұтас платформаның келіссөздер делегациясының басшысы Херардо Блайд үкімет венесуэлалықтардың шетелге қатысуына кепілдік бергісі келмейтінін айтты.[92]

Сайлаушыларға шетелде тіркелу талаптары өте шектеулі және конституцияда қарастырылмаған. Талаптарға ағымдағы төлқұжат (әлемдегі ең қымбаттарының бірі) және тұрақты тұруға ие болуы жатқызылады; көпшілікте қажет құжат жоқ, тұрғылықты жері жоқ және тиісінше тіркелгендер саны өте аз болған.[92]

16 сәуірде Венесуэланың сайлау тізілімін тіркеу және жаңарту аяқталды. Шетелде шамамен 7.7 миллион венесуэлалық бар, олардың 80% дауыс беру құқығы бар, CNE консулдықтар арасында тек бірнешеуін ғана тіркеуге рұқсат берді; көптеген венесуэлалықтар тіркеле алмай, даусынан айырылды, бұған себеп болған көбіне уәкілетті консулдықтың жоқтығы, не олардың өте алыс болғаны еді. Көптеген консулдықтарда кешігулер байқалды және мәселені шешуге деген қызығушылық CNE тарапынан аз болды; шетелдегі сайлаушылардың көпшілігінің оппозициялық тенденцилары быр.[93]

CNE 2 мамырдағы алдын ала есебіне сәйкес, шетелдегі 7.7 миллионға жуық венесуэлалықтардың тек 69,189-ы ғана дауыс бере алады, оның ішінде шетелдегі 6,020 азамат Венесуэладағы дауыс беру орталығын өздері тұратын елге ауыстыра алды.[94][95]

Қудалауы, қорқытуы және басқа да заң бұзушылықтары

өңдеу

Шетелдегі сайлаушыларды тіркеу және «мигранттардың көпшілігін сайлау құқығынан айырған» дауыс беру мәселелерімен қатар, Картер орталығы сайлау процесіне қатысты басқа да мәселелерді атап өтті. Сайлаушыларды қорқыту үшін сайлау учаскелерінің жанына бақылау бекеттері қойылды. Оппозицияға қызмет көрсететін жеке адамдар мен компаниялар қудаланып, қорқытылды. TSJ хабарлауынша, оппозициялық саяси партиялардың басшылығы Мадуроны қолдайтындарға ауыстырылды. Мадуро сайлауалды науқаны өз үгітін ілгерілету үшін үкіметтік көліктер мен әлеуметтік бағдарламаларды жиі пайдаланды.

The New York Times газеті сайлау күні бүкіл елде орын алған заң бұзушылықтар «ашу тудырды» деп мәлімдеді. Сайлаушыларды зорлық-зомбылықпен және қоқан-лоққымен қорқыту көрді. Көзге түсер бір жағдай Куманада орын алған еді; онда ондаған қару ұстаған билік өкілдері сайлау учаскесі маңында сапқа тұрды.[96] 2024 жылғы қаңтардан 26 шілдеге дейін Форо Пенал (исп.)қаз. баспасы Гонсалес науқанына қатысы бар 135 адамның қамауға алынғанын айтты.[97]

Цензура

өңдеу

TechRadar Венесуэлада 28 шілдеден бастап уэб-сайттар, соның ішінде Уикипедия және дауыс беру туралы ақпарат уэб-сайттары бұғатталғанын хабарлады.[98]

Сауалнамалар

өңдеу

2024 жылғы шілдедегі жағдай бойынша сауалнамалардың көпшілігі Гонсалестің үлкен айырмашылықпен жеңетінін хабарлады.[99][100][101][102][103][104][105]

The Guardian хабарлауынша Америка Құрама Штаттары және басқа да түрлі елдерде халық ойы сауалнамаларын өткізетін Edison Research ұйымы Гонсалес жалпы дауыстың 65% жинай алады десе, Мадуро 31% ғана жинай алады деді.[106]

Экзитпол

өңдеу
Ұйымдастырушысы Жасалған күні Дауыс бергендер саны Николас
Мадуро
ВБСП 		Эдмундо
Гонсалес
PUD
Edison Research 28 шілде 2024 6,846 31% 65%
Meganalisis[107] 28 шілде 2024 14% 65%

Нәтижелері

өңдеу

CNE ресми нәтижелері

өңдеу
Үміткер Партиясы Дауыс саны %
Николас Мадуро Венесуэла біртұтас социалистік партиясы 6 408 844 51,95
Эдмундо Гонсалес Біртұтас платформа 5 326 104 43,18
Луис Эдуардо Мартинес Демократиялық әрекет 152,360 1,24
Антонио Экарри Қарындаш альянсы 116 421 0,94
Бенджамин Рауссео Ұлттық демократиялық конфедерация (КОНДЕ) 92 903 0,75
Хосе Брито Венесуэла бірінші 84 231 0,68
Хавьер Бертучи Өзгеріске деген үміт 64 452 0,52
Клаудио Фермин Венесуэла шешімі 40 902 0,33
Энрике Маркес Халыққа негізделгендер 29 611 0,24
Даниэль Себальос Ел жаңартуы мен Үміт ассамблеясы 20 056 0,16
Бұрыс/бос бюллетеньдер 50 785 0,41
Жалпы 12 386 669 100
Тіркелген сайлаушылар 21 392 464 59
Өңделген бюллетень саны, %
97 / 100
Дереккөздері: Canal N

Оппозиция жариялаған нәтижесі

өңдеу
Үміткер Партиясы Дауыс саны %
Эдмундо Гонсалес Біртұтас платформа 7 156 462 67,14
Николас Мадуро Венесуэла біртұтас социалистік партиясы 3 241 461 30,41
Луис Эдуардо Мартинес Демократиялық әрекет 84 446 0,79
Антонио Экарри Қарындаш альянсы 49 603 0,47
Бенджамин Рауссео Ұлттық демократиялық конфедерация (КОНДЕ) 37 408 0,35
Энрике Маркес Халыққа негізделгендер 25 570 0,24
Хосе Брито Венесуэла бірінші 21 583 0,20
Хавьер Бертучи Өзгеріске деген үміт 19 966 0,19
Клаудио Фермин Венесуэла шешімі 12 321 0,12
Даниэль Себальос Цифрлық Арепа 10 308 0,10
Бұрыс/бос бюллетеньдер 1 139 0,01
Жалпы 10 660 267 100
Тіркелген сайлаушылар 17 745 239 60,07
Өңделген бюллетень саны, % Үлгі:Composition bar
Дереккөзі: Resultados ConVzla

Реакция

өңдеу

2024 жылы Венесуэлада өткен президенттік сайлау көптеген даулы мәселелер туғызды және халықаралық қауымдастықтың әртүрлі реакцияларына себеп болды. Венесуэланың Ұлттық сайлау кеңесі (CNE) Николас Мадуроны жеңімпаз деп жариялады, бірақ көптеген елдер мен халықаралық ұйымдар сайлаудың әділдігіне күмән келтірді.[108][109]

БҰҰ әсіресе сыни көзқараста болды. Сарапшылардың пікірінше, сайлау «негізгі ашықтық пен адалдықтан» айырылған, ал сайлау нәтижелерінің толық жарияланбауы және үкіметтің наразылық білдірушілерге қарсы күш қолдануы алаңдаушылық тудырды. Бұл наразылықтардың нәтижесінде 23 адам қайтыс болып, мыңдаған адам қамауға алынды.[110][108]

Аргентина, Чили, Перу сияқты бірнеше Латын Америка елдері сайлау нәтижелерін айыптады, бұл Венесуэланың осы елдермен дипломатиялық қатынастарын үзуіне әкелді. АҚШ-та осыған ұқсас алаңдаушылық білдіріп, мемлекеттік хатшы Энтони Блинкен сайлаудағы «алаяқтықтың айқын дәлелдерін» атап өтті және оппозицияның талаптарын қолдады​.[109]

Ал, Түркия Мадуроны қолдағанымен, олар да Венесуэла билігін диалогқа шақырды. Бұл аралас халықаралық реакциялар Венесуэла үкіметінің заңдылығы мен елдегі жалғасып жатқан дағдарысқа қатысты терең поляризацияны көрсетеді​.[109]

Наразылық шаралары

өңдеу
Толық мақаласы: Венесуэладағы наразылық шаралары (2024)

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ a b John Otis; Carrie Kahn. What to know about Venezuela's election, as Maduro faces stiff opposition, NPR (2024-70-26). Тексерілді 29 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 28 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  2. ↑ Venezuela Will Hold Presidential Elections On July 28: Official  (ағыл.). Barrons.com. Тексерілді, 15 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 11 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  3. ↑ a b Glatsky, Genevieve. Venezuela's Election Was Deeply Flawed. Here's How.  (ағыл.), The New York Times (31 July 2024). Тексерілді 2 тамыздың 2024.
  4. ↑ Maduro regime doubles down on censorship and repression in lead-up to Venezuelan election  (ағыл.). ICIJ (24 July 2024). Тексерілді, 29 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 24 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  5. ↑ a b Líder da oposição nas pesquisas, María Corina Machado é inabilitada por 15 anos na Venezuela  (порт.), O Globo (30 маусым 2023). Тексерілді 31 шілденің 2024.
  6. ↑ Venezuela's Supreme Court disqualifies opposition leader from running for president  (ағыл.) (27 January 2024). Тексерілді 31 шілденің 2024.
  7. ↑ Venezuela: Statement by the Spokesperson on banning opposition politicians  (ағыл.). EEAS (21 January 2024). Тексерілді, 31 шілде 2024.
  8. ↑ Kurmanaev, Anatoly; Singer, Ethan. Election Results Presented by Venezuela's Opposition Suggest Maduro Lost Decisively  (ағыл.), The New York Times (31 July 2024). Тексерілді 2 тамыздың 2024.
  9. ↑ a b Wells, Ione Overwhelming evidence Venezuela opposition won election - Blinken. BBC News (2 тамыз 2024). Тексерілді, 2 тамыз 2024.
  10. ↑ Jones, Sam. 'Hard to believe': Venezuela election result met with suspicion abroad, The Guardian (29 шілде 2024). Тексерілді 29 шілденің 2024.
  11. ↑ Venezuela blackout, in 2nd day, threatens food supplies and patient lives, New York Times (8 наурыз 2019). Тексерілді 18 наурыздың 2019. Мұрағат көшірмесі 16 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  12. ↑ Voigt, Kevin. Chavez leaves Venezuelan economy more equal, less stable, CNN (6 наурыз 2013). Тексерілді 6 наурыздың 2013. Мұрағат көшірмесі 11 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
    * Corrales, Javier. The House That Chavez Built, Foreign Policy (7 наурыз 2013). Тексерілді 6 ақпанның 2015. Мұрағат көшірмесі 11 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
    * Siegel, Robert. For Venezuela, Drop In Global Oil Prices Could Be Catastrophic, NPR (25 желтоқсан 2014). Тексерілді 4 қаңтардың 2015. Мұрағат көшірмесі 13 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
    * Lansberg-Rodríguez, Daniel. Coup Fatigue in Caracas, Foreign Policy (15 наурыз 2015). Тексерілді 10 шілденің 2015. Мұрағат көшірмесі 30 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
    * Venezuela's economy: Medieval policies, The Economist (20 тамыз 2011). Тексерілді 23 ақпанның 2014. Мұрағат көшірмесі 13 маусымның 2018 Wayback Machine мұрағатында
  13. ↑ a b c d Casey, Nicholas; Torres, Patricia. Venezuela Muzzles Legislature, Moving Closer to One-Man Rule, A1 (30 наурыз 2017). Тексерілді 31 наурыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 9 желтоқсанның 2020 Wayback Machine мұрағатында
  14. ↑ Venezuela's Lame-Duck Congress Names New Supreme Court Justices, Bloomberg (23 желтоқсан 2015). Тексерілді 31 наурыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 4 шілденің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  15. ↑ Venezuela's embattled socialist president calls for citizens congress, new constitution, Associated Press (1 мамыр 2017). Тексерілді 1 мамырдың 2017. Мұрағат көшірмесі 16 қарашаның 2019 Wayback Machine мұрағатында
  16. ↑ Cascione, Silvio Mercosur suspends Venezuela, urges immediate transition. reuters.com (5 тамыз 2017). Тексерілді, 6 тамыз 2017. Мұрағат көшірмесі 7 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  17. ↑ La lista de los 40 países democráticos que hasta el momento desconocieron la Asamblea Constituyente de Venezuela  (исп.), Infobae (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 1 тамыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 1 тамыздың 2017 Wayback Machine мұрағатында
  18. ↑ Venezuela: New assembly leader warns 'justice will come' (4 тамыз 2017). Тексерілді 19 тамыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 27 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
    As Venezuela unrest spreads, Maduro presses on with plans to rewrite charter, Reuters (24 мамыр 2017). Тексерілді 24 мамырдың 2017. Мұрағат көшірмесі 24 мамырдың 2017 Wayback Machine мұрағатында
    Venezuelan gov't proposes constitutional assembly election on July 30, EFE (4 маусым 2017). Тексерілді 6 маусымның 2017. Мұрағат көшірмесі 28 шілденің 2017 Wayback Machine мұрағатында
    40 countries protest Venezuela's new assembly amid fraud accusations. Тексерілді 4 тамыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 14 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  19. ↑ Venezuela opposition boycotts meeting on Maduro assembly, clashes rage, Reuters (8 сәуір 2017). Тексерілді 7 тамыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 4 қыркүйектің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  20. ↑ Mogollon, Mery; Kraul, Chris. As Venezuelan election nears, more upheaval and cries of fraud, The Los Angeles Times (29 шілде 2017). Тексерілді 30 шілденің 2017. Мұрағат көшірмесі 3 тамыздың 2017 Wayback Machine мұрағатында
    * What are Venezuelans voting for and why is it so divisive?, BBC News (30 шілде 2017). Тексерілді 30 шілденің 2017. Мұрағат көшірмесі 7 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
    * Bronstein, Hugh. Venezuelan opposition promises new tactics after Sunday's vote, Reuters (29 шілде 2017). Тексерілді 30 шілденің 2017. Мұрағат көшірмесі 10 мамырдың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  21. ↑ Goodman, Joshua; Sanchez, Fabiola. New Venezuela assembly declares itself superior government branch, Associated Press (8 тамыз 2017). Тексерілді 9 тамыздың 2017. Мұрағат көшірмесі 14 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  22. ↑ Venezuela opposition weighs election run  (ағыл.), BBC News (8 February 2018). Тексерілді 8 ақпанның 2018. Мұрағат көшірмесі 27 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  23. ↑ * ANC aprobó un decreto para la validación de los partidos políticos  (исп.). El Nacional (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 25 мамыр 2019. Мұрағат көшірмесі 4 сәуірдің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  24. ↑ Sen, Ashish Kumar Venezuela's Sham Election  (ағыл.). Atlantic Council (18 May 2018). Тексерілді, 11 қаңтар 2019. Мұрағат көшірмесі 18 қарашаның 2018 Wayback Machine мұрағатында
  25. ↑ Corrales Venezuela's Odd Transition to Dictatorship. Americas Quarterly. Тексерілді, 10 желтоқсан 2016. Мұрағат көшірмесі 20 желтоқсанның 2016 Wayback Machine мұрағатында
    * Brodzinsky, Sibylla. Venezuelans warn of 'dictatorship' after officials block bid to recall Maduro  (ағыл.), The Guardian (21 October 2016). Тексерілді 10 желтоқсанның 2016. Мұрағат көшірмесі 9 желтоқсанның 2016 Wayback Machine мұрағатында
    * Almagro: Maduro se transforma en dictador por negarles a venezolanos derecho a decidir su futuro  (исп.), CNN en Español (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 10 желтоқсанның 2016. Мұрағат көшірмесі 20 желтоқсанның 2016 Wayback Machine мұрағатында
  26. ↑ Venezuela Swears in an illegitimate President, Financial Times (10 қаңтар 2019). Тексерілді 11 қаңтардың 2019. Мұрағат көшірмесі 20 қыркүйектің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  27. ↑ Herrero, Ana Vanessa; Specia, Megan. Venezuela Is in Crisis. So How Did Maduro Secure a Second Term?  (ағыл.), The New York Times (10 January 2019). Тексерілді 11 қаңтардың 2019. Мұрағат көшірмесі 11 қаңтардың 2019 Wayback Machine мұрағатында
    * Peru, Paraguay recall diplomats over Maduro inauguration  (ағыл.). Al Jazeera (10 January 2019). Тексерілді, 11 қаңтар 2019. Мұрағат көшірмесі 10 қаңтардың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  28. ↑ Corao, Manuel ¿Dónde está el gobierno de transición en Venezuela?  (исп.). El Nuevo Herald (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 26 қаңтар 2019. Мұрағат көшірмесі 7 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  29. ↑ Fuego amigo: el caos de la oposición venezolana  (исп.). International Crisis Group (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 26 қаңтар 2019. Мұрағат көшірмесі 27 шілденің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  30. ↑ Venezuela's Maduro begins second term  (ағыл.). BBC News (10 January 2019). Тексерілді, 4 желтоқсан 2023. Мұрағат көшірмесі 10 қаңтардың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  31. ↑ Los argumentos legales detrás de la batalla política  (исп.), El País (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 1 маусымның 2019.
  32. ↑ Venezuela: Thousands take to the streets of Caracas for rival protests  (ағыл.). Неміс толқыны (16 November 2019). Тексерілді, 4 желтоқсан 2019. Мұрағат көшірмесі 4 желтоқсанның 2019 Wayback Machine мұрағатында
  33. ↑ Venezuela: Rival rallies held as Guaido calls for daily protests. Әл-Жазира телеарнасы. Тексерілді, 4 желтоқсан 2019. Мұрағат көшірмесі 2 желтоқсанның 2019 Wayback Machine мұрағатында
  34. ↑ 'Missed his moment': opposition corruption scandal undermines Venezuela's Guaido  (ағыл.), Reuters (3 December 2019). Тексерілді 4 желтоқсанның 2019. Мұрағат көшірмесі 4 желтоқсанның 2019 Wayback Machine мұрағатында
  35. ↑ a b Emmott, Robin. EU no longer acknowledges Venezuela's Guaido as interim president  (ағыл.), Reuters (6 January 2021). Тексерілді 7 қаңтардың 2021. Мұрағат көшірмесі 19 қарашаның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  36. ↑ MEPs: Juan Guaidó is the legitimate interim President of Venezuela. Еуропалық парламент (21 қаңтар 2021). Тексерілді, 21 қаңтар 2023. Мұрағат көшірмесі 21 қаңтардың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  37. ↑ Juan Guaidó remains legitimate interim president, according to European Parliament. Agence Europe. Тексерілді, 21 желтоқсан 2023. Мұрағат көшірмесі 21 қаңтардың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  38. ↑ Juan Guaidó abre la puerta a la negociación con Nicolás Maduro al invocar un acuerdo de salvación nacional. El Mundo (11 мамыр 2021). Тексерілді, 14 мамыр 2021. Мұрағат көшірмесі 18 ақпанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  39. ↑ Armas, Mayela. Venezuela opposition removes interim President Guaido  (ағыл.), Reuters (31 December 2022). Тексерілді 31 желтоқсанның 2022. Мұрағат көшірмесі 6 шілденің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  40. ↑ Martínez, Deisy AN de 2015 aprueba su extensión por otro año y elimina gobierno interino  (исп.). Efecto Cocuyo (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 31 желтоқсан 2022. Мұрағат көшірмесі 30 желтоқсанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  41. ↑ Mayoría de la AN-2015 ratifica disolución del Gobierno interino  (исп.). Tal Cual (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 31 желтоқсан 2022. Мұрағат көшірмесі 30 желтоқсанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  42. ↑ Faiola, Anthony; Morello, Carol. U.S. proposes transitional government for Venezuela, without Maduro or Guaidó, The Washington Post (31 наурыз 2020). Тексерілді 31 наурыздың 2020. Мұрағат көшірмесі 17 желтоқсанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  43. ↑ US offers Venezuela deal to lift sanctions  (ағыл.), BBC News (31 March 2020). Тексерілді 31 наурыздың 2020. Мұрағат көшірмесі 3 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
  44. ↑ Borger, Julian. US calls on Maduro and Guaidó to stand down in Venezuela transition plan  (ағыл.), The Guardian (31 March 2020). Тексерілді 31 наурыздың 2020. Мұрағат көшірмесі 3 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
  45. ↑ Diosdado Cabello insistió en la posibilidad de adelantar las elecciones presidenciales para 2023. El Nacional (5 қараша 2022). Тексерілді, 12 қараша 2022. Мұрағат көшірмесі 5 қарашаның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  46. ↑ Venezolanos podrán votar en 80 ciudades de 31 países en la primaria opositora. Voz de América (27 мамыр 2023). Тексерілді, 21 қазан 2023. Мұрағат көшірмесі 13 маусымның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  47. ↑ Garcia Cano, Regina María Corina Machado is winner of Venezuela opposition primary that the government has denounced. Associated Press (26 қазан 2023). Тексерілді, 8 мамыр 2024. Мұрағат көшірмесі 11 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  48. ↑ Armas, Mayela; Sequera Vivian. Venezuela opposition candidate Machado barred from holding office-gov't  (ағыл.), Reuters (30 June 2023). Тексерілді 30 маусымның 2023. Мұрағат көшірмесі 30 маусымның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  49. ↑ Spetalnick, Matt; Parraga, Marianna. US broadly eases Venezuela oil sanctions after election deal  (ағыл.), Reuters (19 October 2023). Тексерілді 11 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 19 қазанның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  50. ↑ Venezuela's Supreme Court disqualifies opposition leader from running for president  (ағыл.). AFP (27 January 2024). Тексерілді, 8 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  51. ↑ Genevieve Glatsky; Isayen Herrera. Venezuela Orders Arrest of Top Opposition Figures, Claiming Treason, The New York Times (6 желтоқсан 2023). Тексерілді 7 желтоқсанның 2023. Мұрағат көшірмесі 14 желтоқсанның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  52. ↑ US reimposes oil sanctions on Venezuela after broken election promises. Тексерілді, 11 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 11 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  53. ↑ Glatsky, Genevieve. U.S. Restores Oil Sanctions on Venezuela as Hopes Dim for Free Election, The New York Times (17 сәуір 2024). Тексерілді 11 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 11 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  54. ↑ ¿Cómo ha sido el apoyo de la comunidad internacional a María Corina Machado?, El Nacional (8 шілде 2023). Тексерілді 12 шілденің 2023. Мұрағат көшірмесі 9 шілденің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  55. ↑ Bolivarian Republic of Venezuela  (ағыл.). electionguide.org. Мұрағат көшірмесі 15 мамырдың 2018 Wayback Machine мұрағатында
  56. ↑ Pablo Zapata Cronograma electoral CNE 2024: revisa plazos y fechas de las elecciones presidenciales en Venezuela (6 маусым 2024). Тексерілді, 17 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 11 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  57. ↑ a b c d e f Buschschlüter, Vanessa. Venezuelans vote in election challenging Maduro's grip on power, BBC News (28 шілде 2024). Тексерілді 29 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 28 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  58. ↑ Buschschlüter, Vanessa. Venezuela election: Five things you need to know, BBC News (25 шілде 2024). Тексерілді 29 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 28 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  59. ↑ Carter Center to Send a Team to Observe Venezuelan Election, Bloomberg (19 шілде 2024). Тексерілді 6 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 18 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  60. ↑ UN to Deploy Electoral Monitors to Venezuela Presidential Vote (25 маусым 2024). Тексерілді, 6 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 6 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  61. ↑ Vinogradoff, Ludmila. Enviados de Irán, China, Rusia y Nicaragua serán observadores de las elecciones en Venezuela, Clarin (26 шілде 2024). Тексерілді 6 тамыздың 2024.
  62. ↑ Maduro expulsa a observadores críticos, pero recibe a veedores de Rusia, China y regímenes afines para las elecciones de Venezuela, Infobae (27 шілде 2024). Тексерілді 6 тамыздың 2024. Мұрағат көшірмесі 28 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  63. ↑ Venezuela revokes invitation for EU to observe July election. France 24 (29 мамыр 2024). Тексерілді, 29 мамыр 2024. Мұрағат көшірмесі 29 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  64. ↑ Moleiro, Alonso Venezuela anuncia que no aceptará la observación europea en las elecciones presidenciales de 2024. El País (14 шілде 2023). Тексерілді, 6 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі 6 қыркүйектің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  65. ↑ Venezuela niega el acceso a observadores europeos para las elecciones de 2024. Europa Press (14 шілде 2023). Тексерілді, 6 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі 6 қыркүйектің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  66. ↑ Gómez Piña, Shirley Rodríguez asegura que no aceptarán observadores europeos en elecciones del 2024. Radio Fe y Alegría Noticias (13 шілде 2023). Тексерілді, 6 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі 6 қыркүйектің 2023 Wayback Machine мұрағатында
  67. ↑ Brasil revierte decisión y anuncia que enviará observadores para las elecciones presidenciales en Venezuela (17 шілде 2024). Тексерілді, 18 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 18 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  68. ↑ Savarese, Mauricio Brazil's Lula urges Venezuela's Maduro to respect vote results, is 'frightened' by talk of bloodbath. Associated Press (22 шілде 2024). Тексерілді, 22 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 22 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  69. ↑ TSE desiste de enviar observadores à Venezuela após fala de Maduro. Poder360. Тексерілді, 2 тамыз 2024.
  70. ↑ Sem provas, Maduro critica Brasil por "não auditar" urnas, Poder360 (24 шілде 2024). Тексерілді 2 тамыздың 2024. Мұрағат көшірмесі 24 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  71. ↑ Eleição na Venezuela: Maduro recebeu Amorim no Palácio Miraflores e disse que entregará atas eleitorais 'nos próximos dias'  (порт.), O Globo (29 шілде 2024). Тексерілді 2 тамыздың 2024. Мұрағат көшірмесі 2 тамыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  72. ↑ Argentina's Fernandez, Brazilian court withdraw from Venezuelan election observer mission, Reuters (25 маусым 2024). Тексерілді 29 шілденің 2024.
  73. ↑ Armas, Mayela Venezuela's Maduro announces candidacy for July re-election. Reuters (17 наурыз 2024). Тексерілді, 22 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 31 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  74. ↑ Joshua Goodman; Jorge Rueda Venezuela's Maduro makes his candidacy official while a would-be rival struggles to register  (ағыл.). Associated Press (25 March 2024). Тексерілді, 26 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 25 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  75. ↑ Comisión de Primaria en Venezuela publica segundo boletín con 64,88% de las actas escrutadas. Bloomberg en Línea (23 қазан 2023). Тексерілді, 25 қазан 2023. Мұрағат көшірмесі 24 қазанның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  76. ↑ Herrero, Ana Vanessa. Maduro's strongest challenger, barred from running, picks a stand-in, The Washington Post (22 наурыз 2024). Тексерілді 27 маусымның 2024.
  77. ↑ Rueda, Jorge; Janetsky, Megan Venezuelan opposition coalition able to register provisional candidate after electoral outcry. Associated Press (26 наурыз 2024). Тексерілді, 27 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 26 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  78. ↑ @Gbastidas (2024-04-19). "Mensaje de Manuel Rosales tras declinar en favor de la candidatura unitaria de Edmundo González Urrutia. Quote" (Tweet). Retrieved 2024-04-20 – via Twitter.
  79. ↑ Edmundo González Urrutia, el candidato tapa de la oposición para las presidenciales. El Pitazo. Тексерілді, 27 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  80. ↑ MUD y MPV postulan a Edmundo (26 наурыз 2024). Тексерілді, 26 наурыз 2024. Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  81. ↑ Martínez, Deisy Chavismo sin relevo para 2024: Maduro «estable» y sin contrapeso. Efecto Cocuyo (17 тамыз 2022). Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 24 желтоқсанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  82. ↑ a b da Costa, Rocío Quiénes son y de dónde vienen los candidatos que le hacen el juego a Maduro en su farsa electoral. Infobae (31 наурыз 2024). Тексерілді, 18 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 18 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  83. ↑ El chavismo sólo acepta un candidato "potable" de la oposición real a la medida de Maduro. ELMUNDO (24 наурыз 2024). Тексерілді, 18 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 29 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  84. ↑ Leon, Ibis AD dividido: Bernabé Gutiérrez y Carlos Prósperi formalizan sus candidaturas. Efecto Cocuyo (13 қыркүйек 2022). Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  85. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny José Brito será candidato a la presidencia por Primero Venezuela. Efecto Cocuyo (7 наурыз 2023). Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  86. ↑ Antonio Ecarri será candidato presidencial en 2024 y no se medirá en primarias opositoras. ALnavío (22 наурыз 2022). Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  87. ↑ Salas, Juan Bautista Ecarri: Primarias del PSUV y la MUD son iguales, se cuentan entre ellos mismos #2Sep. El Impulso (2 қыркүйек 2022). Тексерілді, 2 мамыр 2023. Мұрағат көшірмесі 2 мамырдың 2023 Wayback Machine мұрағатында
  88. ↑ Benjamín Rausseo se retira de las primarias y se postulará directamente a las presidenciales. Globovisión (22 маусым 2022). Тексерілді, 23 маусым 2023. Мұрағат көшірмесі 23 маусымның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  89. ↑ Benjamín Rausseo se retira de las primarias y ratifica postulación a presidenciales de 2024. El Universal (22 маусым 2022). Тексерілді, 23 маусым 2023. Мұрағат көшірмесі 23 маусымның 2023 Wayback Machine мұрағатында
  90. ↑ Quintero, Luisa 16 partidos quedaron vetados por el CNE para postular en las presidenciales 2024  (исп.). Tal Cual (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 1 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 29 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  91. ↑ Luna, Perdomo Plataforma Unitaria solo tendrá a la MUD y UNT para postular candidato presidencial  (исп.). Tal Cual (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 1 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 21 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  92. ↑ a b Figuera, Roison CNE suma una semana en mora con el Registro Electoral en el exterior  (исп.). Tal Cual (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 12 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 29 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  93. ↑ Álvarez, Ramón Cardozo Maduro cercena el derecho electoral de migrantes venezolanos  (исп.). Неміс толқыны (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 5 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 15 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  94. ↑ Valduza, Enrique Apenas 69 mil venezolanos en el exterior podrán votar en comicios del 28 de julio, según primer corte del RE  (исп.). Diario Última Hora (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді, 1 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 2 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  95. ↑ Gaceta electoral N° 1055, Resolución Nº 240429-036 Cuadro Estadístico del Registro Electoral Preliminar correspondiente al Corte del Registro Electoral al 16 de abril de 2024, el cual alcanza una cantidad de veintiún millones seiscientos treinta mil novecientos veintisiete (21.630.927). Gaceta Electoral del CNE (29 сәуір 2024). Тексерілді, 12 шілде 2024. Мұрағат көшірмесі 24 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  96. ↑ Glatsky, Genevieve. Las elecciones en Venezuela tuvieron profundas irregularidades. Estas son algunas  (исп.), The New York Times (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 2 тамыздың 2024. Мұрағат көшірмесі 2 тамыздың 2024 Wayback Machine мұрағатында
  97. ↑ Más de 130 detenidos en Venezuela vinculados a la campaña opositora, según una ONG  (исп.), France 24 (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 6 тамыздың 2024.
  98. ↑ Castro, Chiara VPN usage in Venezuela soars in the aftermath of presidential elections. Techradar (31 шілде 2024). Тексерілді, 1 тамыз 2024. Мұрағат көшірмесі 31 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  99. ↑ Julie Turkewitz; Anatoly Kurmanaev. El presidente de Venezuela acordó ir a las urnas, pero no planea perder  (исп.), New York Times (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 27 маусымның 2024. Мұрағат көшірмесі 26 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  100. ↑ Elecciones en Venezuela: González Urrutia es el favorito y el 66% quiere que el país cambie de rumbo  (исп.), Infobae (Үлгі:TranslateDate/es). Тексерілді 27 маусымның 2024. Мұрағат көшірмесі 29 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  101. ↑ Glatsky, Genevieve. Venezuela's 2024 Presidential Vote: What to Know, New York Times (16 мамыр 2024). Тексерілді 28 маусымның 2024. Мұрағат көшірмесі 28 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  102. ↑ Itriago Acosta, Andreina. Maduro Bets He Can Crush Venezuela's Opposition in an Open Vote, Bloomberg News (17 мамыр 2024). Тексерілді 28 маусымның 2024. Мұрағат көшірмесі 28 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  103. ↑ Sequera, Vivian. Venezuelan presidential candidates agree to respect election results, main opposition abstains, Reuters (20 маусым 2024). Тексерілді 28 маусымның 2024.
  104. ↑ Penfold, Michael (2024-05-28). Political Guarantees for All Are Crucial to Venezuela's Election. Americas Quarterly. https://americasquarterly.org/article/political-guarantees-for-all-are-crucial-to-venezuelas-election/. Retrieved 2024-06-28.  Мұрағат көшірмесі 28 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  105. ↑ Vyas, Kejal. A Little-Known Retiree Is Challenging Venezuela's Strongman—and Leading Big in Polls  (ағыл.), The Wall Street Journal. Тексерілді 16 шілденің 2024. Мұрағат көшірмесі 15 маусымның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  106. ↑ Sequera, Vivian. Venezuelan protests break out as government claims election win, Reuters (29 шілде 2024). Тексерілді 29 шілденің 2024.
  107. ↑ Mariela Nava; Julia Symmes Cobb. Streets quiet in Venezuela as government and opposition both claim election win, SWI swissinfo (29 шілде 2024). Тексерілді 10 тамыздың 2024. Мұрағат көшірмесі 29 шілденің 2024 Wayback Machine мұрағатында
  108. ↑ a b Venezuela elections lack 'integrity,' says UN  (ағыл.). DW (15 тамыз 2024).
  109. ↑ a b c How Have International Leaders Responded to Venezuela's 2024 Election?  (ағыл.). AS/COA (12 тамыз 2024).
  110. ↑ Venezuela’s Armed Forces close ranks with Maduro: ‘The regime is supported by the military’  (ағыл.). EL PAÍS (14 тамыз 2024).

Тағы қараңыз

өңдеу
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Венесуэладағы_президент_сайлауы_(2024)&oldid=3390042» бетінен алынған