Гамета

Гамета (грек, gametos — жыныс клеткалары, грек, gamete — әйел, gametes — еркек) — аталық (сперматозоид) және аналық (овоцит) жыныс жасушалары.

Сперматозоид пен аналық жыныстық жасуша.

Соматикалды жасушалардың басқа сорттармақтарымен салыстырғанда гаметалардың біркатар ерекшеліктері болады. Олардың ең бастысы — ядродағы хромосомалардың гаплоидті жиынтығы, ол әрбір организмге тән зиготалардағы хромосомалардың диплоидті санының қалпына келуін қамтамасыз етеді. Шынымен, 23 хромосомалы жұмыртқа жасуша сперматозоидпен ұрыктанғанда, 46 хромосомасы бар зигота түзіледі. Ол адамдардың соматикалық жасушаларына тән.

Жыныстық жасуша (гр. γᾰμετή — жар, гр. γᾰμέτης — жұбай) - жануарлардын және өсімдіктердің репродуктивті жасушасы тұқым қуу қасиетімен қамтамасыз етеді. Жыныс жасушалары - жануарлар мен өсімдіктер организмдерінде пісіп жетіліп, ұрықтану нәтижесінде жаңа дарақтардың дамуы мен оларға ата-анасынан тұқым қуалаушылық қасиеттерінің берілуін қамтамасыз ететін жасушалар. Жыныс жасушаларына: аналық жыныс жасушасы (жұмыртқа жасушасы — овоцит) және аталық жыныс жасушасы (сперматозоид) жатады. Жыныстық жасуша туралы ата-анасының ұрпағы ақпараты көбінесе гаплоидты хромосомдары бар жинақтарға ие болады - қиын процесті гаметогенездер. Ұрықтану кезінде екі жыныстық жасуша диплоидты жиынтық хромосомaның зиготасын құрайды - ол жаңа ағзаның пайда болуының бастамасы. Морфологияда жыныстық жасушаның жыныстық процесінде бірнеше типтері бар: гетерогамия - (өзіндік гетероғомияға бөлшектенуі немесе анизогамия немесе оогамия) изогамия және зигогамия. Ұрықтану сәтінде спермидің біреуі жүмыртқа жасушасына, екіншісі диплойдті орталық жасушаға түседі. Қосылу нәтижесінде жұмыртқа жасушасы мен спермийден диплойдті зигота түзіледі.