Ганима

Ганима - әскери олжа.

Теориялық тұрғыдан оған әскери тұтқындардан, тұтқындардан және мал-мүлік, жиһаздардан басқа мүліктер де жатқызылды. Бірақ Мұхаммедтен (с.а.у.) кейін ол бөліске түспей қалды. Олжаны бөлу туралы баптарында бұл туралы факихтер де айтпайды. Мұсылман заңгерлері олжа бөлісі туралы мәселенің Бадр маңындағы ұрыстардан кейін қалыптасқанын айтады. Бірақ бұл жөнінде нақты мәлімет жоқ. Олжа бөлісу бәлкім, одан біраз жыл кейін пайда болған шығар. Исламға дейінгі ғұрыптармен салыстырғанда мұның принципті жаңалығы соғысқа қатысушылардың олжалық үлесі 3/4 тен 4/5-ке дейін, көсемнің үлесі 1/5-ке дейін көбейтілгені туралы сөз болады. Олжаның жалпы сомасына ұрыс барысында өлтірілген дұшпанның қару жарағы, киім-кешегі кірмеген және одан үлес бөлінбеген. Мұхаммедке қадаған затын қосымша таңдау құқығы берілген. Ал оның мирасқорлары факихтер жоғарыдағыдай құқық алудан бас тартқан. Ертеректегі факихтар (Әбу Жүсіп, Әбу Убайд) хумс бөлінгеннен кейінгі қалған олжаның 1 бөлігін жаяу әскерлерге, 3 бөлігін атты жасақтарға тарату керек деп пайымдады. Белгілі себептермен ұрысқа тікелей қатыса алмаған әскерлердің де, сондай-ақ, ұрыстың аяғына дейін көмекке келіп үлгерген қосымша күштің де олжадан үлес алуға хақы болған. XI - XII ғ. факихтер хумсты қоса есептегенде олжаны бөлмес бұрын ұрысқа қатыспаған жауынгерлердің үлесі және соғысқа тікелей араласпаса да соның басы-қасында болған: әйелдерге, балаларға, құлдарға «сыйлық» бөлінуі қажет деп ұйғарды. Тап осыдан кейін ғана соғысқа қатысушылардың өз арасында бөліс басталады.

Бұл орайда, егер олжа «дар әл-харбта» алынса, онда ол «дар әл-исламға» қайтқаннан кейін бөліске түсуі керек. Егер бөліс «дар әл-харбта» өтсе, онда өлген адамдарға үлес берілмейді, ал егер бөліс «дар әлисламда» етсе, онда шейіт болғандардың үлесі оның мұрагерлеріне қалады. Олжаны бағалау үшін беделді деген адамдардан бір немесе бірнеше бағалаушылар тағайындалды. Олар олжаның жалпы құнын айқындады. Міне, осы негіздеуден кейін хумс және әрбір адамның үлесі бөлінді. Бұл үлесті ол зат күйінде де, ақшалай да ала алатын болды.