Гельминтология

Гельминтология (грек. helmіnts – құрт және logos – ілім) – паразит құрттар және олар тудыратын адам, жануар, өсімдік аурулары туралы ғылым; паразитология саласы.

Гельминтология XVIII ғ-дың 2-жартысында қалыптаса бастады. Оның негізін салушы неміс ғалымы К.А.Рудольфи болды. Гельминттер фаунасы, жүйеленуі, даму сатылары туралы алғашқы деректер Дания зоологі И.Стенструп, неміс ғалымдары Р.Лейкарт, Г.Кюхенмейстер, француз А.Райе, т.б. еңбектерінде (XIX–XX ғ-лар) баяндалған. Қазақстанда Гельминтологияны дамыту ісіне К.И.Скрябин (КСРО-дағы Гельминтология негізін салушы), Е.Н.Павловский, В.А.Догель, Б.Е.Быховский, Р.С.Шульц үлкен үлес қосты. Республикада Гельминтология саласындағы жүйелі зерттеулер Қазақ өлкелік малдәрігерлік-бактериология институтында, П.Г.Панова мен Н.В.Баданиннің ғылыми жұмыстарынан басталады. Зоология институтында, Тараз қаласындағы К.И.Скрябин атындағы Гельминтология лабораториясында жүргізіледі. Мал гельминттерінің фаунасы зерттеліп, мал гельминтоздарының эпизоотологиясы, патогенезі, диагностикасы және олардың емдеу жолдары анықталды (С.Н.Боев, Шульц, Г.И.Диков, Н.Т.Қадыров, В.Т.Рамазанов, т.б.). Зоология институтында гельминттердің жүйеленуі, тіршілігі, таралуы, экологиясы зерттеліп, гельминтоз ауруларының табиғи ошақтары анықталып, күрес шаралары белгіленді (Боев, Е.В.Гвоздев, В.И.Бондарева, В.Я.Панин, Э.И.Прядко, Х.Егізбаева, Ж.Жатқанбаева, Б.Шайкенов, т.б.). Сондай-ақ Гельминтологиялық зерттеулер адамның, жануарлар мен өсімдіктердің паразит құрттармен зақымдануы, олардың патологиялық әсері, олардан емделу және қорғану тәсілдерін жасау бағытында жүргізілуде. Қазақстанда жиі кездесетін гельминтоз ауруларына қарсы ұсынылған препараттардың көпшілігі паразит құрттар мен организм арасындағы биохим. өзгерістерді анықтау негізінде жасалған.