Гонжа (халық)

Гонжа (гонджа, гбанджа, гуанг, гуанг, өзін атауы: нгбанья, гбанья, гванья) — Ганадағы ақан тобының халқы. Саны 550 мың адам.

Гонжа
нгбанья, гбанья, гванья
Бүкіл халықтың саны
550 000
Ең көп таралған аймақтар
Гана
Тілдері
гуан тілі
Діні
суннизм, дәстүрлі наным-сенімдер

Тілі

Олар нгбаньято (агбанито) немесе гуан тілінде сөйлейді.

Діні

Негізінен сүнниттік мұсылмандар, дәстүрлі наным-сенімдерді ұстанушылар бар. 90% крач және 60% нконья христиандар.

Тарихы

Аңыз бойынша, гонжа билігін манде тілдес қоныстанушылар басып алып, олардың жетекшісі (джакпа) 1670 жылдары ягбум, дабоя, тулуве, боле, гбуйпе, кпембеом және басқаларды біріктіріп, Нгбанья федерациясын құрды.

Кәсібі

Гонжаның негізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (ямс, маниок, таро, фонио, жүгері), ірі қара және ұсақ мал өсіру, құс өсіру, өзен балық аулау және аңшылық. Дәстүрлі қолөнерден – ұсталық, тоқымашылық, керамика, ағаш және піл сүйегінен ою, балық аулау құралдарын жасау дамыған.

Өмір салты

Гонжаның дәстүрлі қоғамдық ұйымы ауыл және үлкен отбасы қауымдастығына және тайпалық ұйымға негізделген. Қарым-қатынас есебі екі жақты. Неке вирилокальды, немере некелері, полигиния, левират, сорораттық кездеседі.

Ата-бабаларға табыну және табиғаттың жанды күштеріне, сиқыршылыққа, бақсылыққа сену кең таралған, діни қызметкерлердің ықпалы зор. Музыкалық фольклор дамыған.

Елді мекендері шашыраңқы орналасқан. Қабырғалары сазды, сабаннан немесе пальма жапырақтарынан жасалған биік конустық шатырлары бар дөңгелек тұрғын үйлер басым.

Дәстүрлі күнделікті киімдері сақталмаған. Кенте маталарынан жасалған киімдер мерекелік киім ретінде қызмет етеді.

Азық-түліктері – негізінен балық және көкөніс (жарма, бұқтырылған тағамдар, қайнатылған және пісірілген көкөністер, ащы тұздықтар мен ши майы қосылған түйнектер).