Гүлен қозғалысы

түрік жазушысы Фетхуллаһ Гүленнің идеялары төңірегінде пайда болған қоғамдық қозғалыс

«Қызмет» (түр. Hizmet, басқа атаулары — Гүлен қозғалысы (түр. Gülen hareketi), гүленшілдік (түр. Fethullahçılık), Гүлен қоғамы (жамағаты) (түр. Gülen cemaati), немесе жай ғана қоғам (түр. Cemaat), Фетхуллаһ ізбасарлары, Гүленшілер (түр. Fethullahçılar))[1]XX ғасырдың ортасында (1970) Түркияда түрік жазушысы және ислам уағызшысы Фетхуллаһ Гүленнің[2] идеялары төңірегінде пайда болған қоғам қозғалыс. Әсіресе, қозғалыс білім беру саласында (140-тан астам елде қозғалыстың жақтаушылары ашқан 1400-ге жуық мектеп жұмыс істейді) және конфессияаралық диалогты дамытуда белсенді. Бұдан басқа, қозғалыста БАҚ саласына жақын адамдары бар; қаржы саласын дамытуға ұмтылу және коммерциялық медициналық клиникалардың ашылуы байқалады[3][4]. The Economist британ журналы қозғалысты «пацифизм идеяларына негізделген және исламға жаңа заманауи көзқарасты ұсынатын бейбітшілік үшін қозғалыс; қозғалыс тұжырымдамасы сәләфизмнің экстремистік бағытына қарсы тұрады» деп сипаттайды[5].

Құрылымы мен ерекшеліктері өңдеу

Гүленнің ізбасарларының нақты саны белгісіз. Бұл қозғалыста мүшеліктің болмауына байланысты. Алайда, кейбір деректер бойынша, ізбасарларының саны 1 мен 8 миллионның аралығында[6][7]. Қозғалыстың мүшелері негізінен студенттер, мұғалімдер, кәсіпкерлер, журналисттер, және басқа салалардың мамандары[4].

Зерттеулерге сәйкес, қозғалыс өте икемді ұйымдастырушылық жүйе болып табылады[8]. Қозғалыстың белсенді қызметінің арқасында мектептер, университеттер, жұмыс берушілердің ассоциациялары, теле- және радиостанциялар, жылжымайтын мүлік бойынша консалтингтік және қайырымдылық фирмалар, студенттік ұйымдары, және жаңа газеттердің редакциялары[7] ашылды. Forbes журналы Гүленнің қозғалысы қазіргі мемлекеттің зайырлы жүйесін бұзуға ұмтылмайтындығына назар аударады, керісінше, діннің барлық ережелерін ұстанатын отандастарын қазіргі қоғам ұсынатын барлық игіліктерді пайдалануға шақырады[9]. The New York Times журналының журналисті Сабрина Тавернис (ағылш. Sabrina Tavernise) қозғалыстың мүшелерін «қалыпты, модернистік исламның жақтаушылары» деп сипаттайды.[10] Кейбір шолушылардың пікірінше, Түркияда Гүлен қозғалысы исламистік саяси партиялармен ынтымақтастықтан алшақтайды[6]. The Economist журналы «Қызметті» түрікшіл қозғалыс ретінде сипаттайды, ол осындай ұйымдар арасында айтарлықтай ерекшеленеді және мұсылман қоғамдастығының өкілдіктері арасында әлемде жетекші орын алуға тырысады[11].

Сондай-ақ өңдеу

Әдебиеттер өңдеу

Гүлен және қозғалыс туралы
Гүлен оқулары туралы

Дереккөздер өңдеу

Сыртқы сілтемелер өңдеу