Дегерес (ауыл)
Дегерес — Алматы облысы Жамбыл ауданындағы ауыл, Дегерес ауылдық округі орталығы.
| Ауыл | |
| Дегерес | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Статусы |
Ауылдық округ орталығы |
| Облысы | |
| Ауданы | |
| Ауылдық округі | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
43°14′18″ с. е. 75°48′03″ ш. б. / 43.23833° с. е. 75.80083° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°14′18″ с. е. 75°48′03″ ш. б. / 43.23833° с. е. 75.80083° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
▼1156 адам (2021) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Автомобиль коды |
05 |
Дегерес шекарасы
| |
Басқа мағыналар үшін Дегерес деген бетті қараңыз.Тарихы
өңдеуАуылдың іргесі шамамен 1918 жылы қаланған.[1] Бұл жерде бүкіл Кеңес Одағына танымал асыл тұқымды жылқы зауыты орналасқан. Ұлы Отан соғысы кезінде 1942 жылы Дегерестен 6000-ға жуық жылқы таңдалып майданға жіберілген. Алматы облыстық атқару комитеті Төралқасының 1994 жылғы 5 қарашадағы қаулысы бойынша ауыл аты Дегерес деп аталаған.[2]
Ауыл атының мағынасы
өңдеуҒ.Қоңқашбаевтың Дегерес атауын монғол тіліндегі дзэргерес немесе дзэрлиг герес– «жабайы ешкі, тау ешкі, жирен» деген пікірін А.Әбдірахманов мақұлдаса, Е.Қойшыбаев атау түбірін түркі тілдеріндегі тегер – «айналма, айналым» деп қарайды да ес тұлғасын зат не құбылыстың сыны, қасиетін көрсететін өлі жұрнақ деп таниды. Э. М. Мурзаевтың байқауынша, эвенкі тілінде дигири – «шағын, аласа тау, жота». Ә. Нұрмағамбетовтың пікірінше, дегерес жер атауына негіз болған монғол сөзі дегүүр – «жоғары, үсті» болса керек. Бұл пікірлерді саралай отырып, дегер, дэгүүр, дигири сөздерінің түбірі дег деп білуге болады. Оған Текес, Қастек атауларындағы тек сөзі сәйкес келеді. Ал парсы тіліндегі тиг, тег– «тау шыңы, таудың ұшар басы», тәжік тіліндегі тег, тега – «тау жалы», «тау басы» сөздері де мағыналық әрі тұлғалық жағынан тым жақын. Атаудың екінші сыңарындағы ес сөзі түрік, монғол тілдерінде ертеде «су», «өзен» деген сөздер орнына қолданылған көне сөз. Бұл айтылған дәлелдер Дегерес өзенінің географиялық көрінісін дәл көрсетеді. Ал тау атауы дегерес осы өзен атынан аталған.[2]
Географиялық орны
өңдеуАудан орталығы - Ұзынағаш ауылынан батысқа қарай 60 шақырым жерде Дегерес тауының солтүстік баурайындағы боз, жусан, бетеге өскен қуаң агроклиматтық белдемде орналасқан.
Халқы
өңдеу| 1999 | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1486 | ▲1559 | ▼1156 | 74,2 | 806 | ▼639 | 79,3 | 753 | ▼517 | 68,7 |
2016 жылғы мәлімет бойынша тұрғындар саны 1785 адамға жеткен.[2]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Тауы менен тасына тарих тұнған – Дегерес Мұрағатталған 8 қаңтардың 2019 жылы.
- ↑ a b c Алматы облысының елді мекендер атаулары(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары