Джинс шалбары
Джинс шалбары — қазіргі заманда жұрт ішінде пайдаланатын шалбарларының бір түрі.
Мақтадан жасаған мықты деним матасынан тігеді, тігудің алдында деним матасы индиго өсімдігімен көк түсіне бояулайды. Джинс шалбарын дүние жүзінде кәрі-жас ер адамдар да, әйелдер де киеді. Тек мұсылман мемлекеттерінде әйелдер және дәстүрлерін берік ұстап өз халқын дәстүрлі киімін киетін халықтар (мысалы, папуастар) джинс шалбарын кимейді.
Тарихы өңдеу
Джинс шалбарларының ойлап шығарған Лейб Страус 1829 жылы жебірей отбасында дүниеге келді. Кейін отбасыменен Америкаға көшеді.
1853 жылдың наурызында Калифорния штаты, Сан-Францискода алғашқы брезенттен шалбарды тігеді. Брезенті бітіп, Франциядан «деним» матасына тапсырыс береді. Сөйтіп, ең алғашқы «деним» матасынан тігілген көк түсті джинс пайда болды. Деним матасының пайда болған ел — Франция. Француз тілінен denime — «Ним қаласынан астарлық мата» деп аударылатын. Мықты болғандығынан бұл матадан кемелер желкендерін жасайтын. Ал Лейб Страус арқасында деним матасынан шалбар тігуі басталды.
Джинстың ресми туған күні — 1873 жылының мамырдың 20 болып саналады, өйткені осы күні Лейб Страустың «Levi’s Straus and Company» фирмасы патент алады да, өзінің жапсырмасын шығарады.
Бұндай шалбарларды 19 ғ. американдық коубойлары мен алтын іздеушілердің қара жұмыстарына арналған киімі еді.
Кейін, 20 ғ. Батыс мемлекеттерінде жастар киетін шалбарына айналды.
Кеңес Одағы өңдеу
Кеңес Одағындағы жастардың бедел, абырой мен молшылықтың нышанына айналды, өйткені Кеңес Одағында джинс шалбарын тікпей, оны «лағынат басқан буржуазияның нышаны» санаған, ал шетелде тігілген джинс шалбарын сатып алу қиын еді. Соңдықтан джинс шалбарын іздеп табылған, сатып ала алған адам бай, абыройлы, «байланыстары» бар адам деп санаған. Джинс шалбары әр Кеңес Одағының азаматының арманы болып, жоғары бағалаған.
Батыс елдері өңдеу
1960 жж. джинс шалбары хиппидың нышаны болды.
1970—1980 жж. джинс шалбары рок-әншілердің, былғары куртка, электр гитара мен мотоцикл сияқты, рәмізінің бірі болып айналды. Кейін балағы кең ұзын джинс шалбарлары рэп, хип-хоп, R&B тағы басқа «қара саздың» жыршыларының белгісі болып кетті.
1990 жж. соңында рэп пен хип-хоп тек қана афро-американдықтардың сазы емес, бар ұлттар сүйетін сазына айналды. Джинс шалбары да өз ұлттық және идеологиялық мағынасын жоғалтып, ең киілетін шалбарының түріне айналды.