Дилма Вана Русеф

Ди́лма Ва́на Русе́ф (Роуссефф) (порт. Dilma Vana Rousseff, 14 желтоқсан 1947 жыл, Белу-Оризонти) – бразилиялық саясаткер, 1 қаңтар 2011 жылынан бастап 31 тамыз 2016 жылына дейін Бразилия мемлекетінің Президенті. 31 тамыз 2016 жылы биліктен импичмент арқылы шеттетілді. Солшыл жұмысшы партиясының мүшесі.

Дилма Вана Русеф
Туған кездегі есімі	порт. Dilma Vana Rousseff
Туған күні	14 желтоқсан 1947 (1947-12-14) (77 жас)
Туған жері	Белу-Оризонти, Бразилия
Білімі	Риу-Гранди-ду-Сул Федералды университеті
Діні	католик шіркеуі
Партиясы	Еңбекшілер партиясы
Әкесі	Педро Русеф
Анасы	Дилма Жане Коимбра Силва
Жұбайы	ажырасқан
Балалары	1 қызы бар
Қолтаңбасы
Dilma Rousseff - Presidenta eleita do Brasil

Ата-анасы

Дилма Русеф отбасымен

Дилма 14 желтоқсан күні 1947 жылы болгар эмигрант Петр Русевтің отбасында дүниеге келген (болг. Петър Стефанов Русев).

Оның әкесі - Болгар Коммунистік партиясының белсенді мүшесі. 1929 жылы саяси қуғын үшін Болгариядан қоныс аударуға мәжбүр болды. Уақытша Францияда бола тұра, фамилиясын Rousseff деп жазып бастады. Одан кейін Аргентинаға көшті, бір-неше жылдан соң Бразилияға көшіп келіп, Дилма Жан Коимбра Силвамен үйленді. Оларда үш бала туылды: Игорь, Дилма Вана және Жана Лусиа.

Революциялық қызмет

Дилма Русеф әскери сотта, 1970 жыл

Дилма саясатқа деген қызықшылуғын 1964 жылы әскери төнкерістер барысында президент Жуан Гуларт құлатылғаннан кейін белсенді түрде таныта бастады. 1967 жылы Дилма Бразилия социалистік партиясының жастар ұйымына, содан кейін оның радиқалды фракциясы «қалалық партизан» әдістерін қолдана отырып, әскери диктатураға қарсы қарулы күрес идеясын қолдайтын Ұлттық азат ету тобына қосылды. Бірнеше жыл бойы Дилма астырын қарулы ұыймдардың мушесі болды, бірақ жауынгерлік әрекеттерде тікелей қатыспады.

Түрме

1970 жылы Русеф қамауға алынды, түрмеде оны ұрып-соғып, электр тоғымен азаптады. Сол кездегі құрбыларының бірі, Дилмамен бірге қамауға алынған ақын және суретші Неуза Ладейра (Neuza Ladeira) есіне алады: «Түрмеден кейін үлкен үмітсіздік қалды. Біздің арманымыз жоқ болып кетті, оның орнына прагматизм пайда болды. Әркім өз жолымен кетті».

1972 жылы солыңқы және науқас Дилма Русеф түрмеден шықты. Қалпына келеген соң, ол оқуды жалғастырды – бұл жолы Бразилияның оңтүстігінде орланасқан Риу-Гранде-ду-Сул атты штатта. Осы аталған жерде оның екінші жұбайы Карлус Араужу түрмеде жасасын өтеген, ол да революциялық қозғалыстың мүшесі болған. 1973 жылы ол босатылып, 1976 жылы Дилмамен ата-ана атанды. Тағы да бір жылдан соң Русеф университетті экономика бакалавры дәрежесімен аяқтады.

Ең бірінші жұмысын Дилма өз партизандық өткені үшін жоғалтты, сол үшін оқуды жалғастырды. Кейін ол түйіндемесінде магистр дәрежесін алдым деп мәлімдеді, бірақ алдау 2009 жылы бразилиялық журнал "Пиауи" жазған кезде ғана анықталды. Русеф құжатта қате болғанын мойындап, егжей-тегжейлі түсіндіруден бас тартты. 1980-ші жылдары ол докторлық жұмысын жазып бастады, бірақ оны аяқатамады. Ол солшыл ұйымдармен байланысын жаңартты, бірақ осы жолы ол Демократиялық Еңбек партиясының кеңесшісі бола тура, заңды түрде жұмыс істеді.

Мансаптың басталуы

1972 жылдын аяғында ол Карлус Араужа атты жұбайымен бірге бостандыққа шығып, өз өмірін қалпына келтіре бастады. Ақырында ол Риу-Гранди-ду-Сул Федералды университетті бітіріп, оппозициялық саяси ұйымдарда заңды саяси қызметпен айналысты, оның ішінде Демократиялық жұмысшы партиясын құру үшін өз үлесін қосты. 1980 жылдардың соныңда ол Порту-Алегри мэриясында қазынашы болып жұмыс істеді. 1990 жылдары Экономика және статистиканың мемлекеттік емес қорында (порт. Fundação de Economia e Estatística) және Риу-Гранди-ду-Сул штатының Энергетика министірлігінде жұмыс істеді.

Саяси маңсап

Дилма Русеф және Барак Обама

Дилма бірнеше жылдар бойы Демократиялық еңбек партиясының мүшесі болды, ал 1990 жылдар соңында Еңбекшілердің радикалды партиясына ауысты. Фернанду Энрике Кардозудың президенттік мерзімінің соңында Бразилияның оңтүстігінде электр энергиясын беру дағдарысынан кейін энергетикалық мәселелер тақырыбы өзекті болды, сондықтан Луис Инасиу Лула да Силва өзінің сайлау науқанында Дилманың тәжірибесін пайдаланды. 2003 жылы да Силва президент болып сайланды, ал Дилма энергетика министірі болды. 21 маусым 2003 жылы Дилма Президенттің аппаратының басшысы болды, ал 2010 жылы оның 3 қазан 2010 жылғы сайлауда Бразилия президенті лауазымына кандидатурасы жарияланды. Луис Инасиу Лула да Силва Дилманың кандидатурасын толықтай қолдады. Өз президенттік сайлау науқанында Дилма аграрлық және саяси реформаларды жүргізуді жақтады, нәсілдік квоталарды колдады, дін бостандығы және гомосексуалдық азаматтық одақтар, өлім жазасына және жеңіл есірткіні заңдастыруға қарсы шықты.

3 қазан 2010 жылы өткен президенттік сайлаудың бірінші айналымында Дилма 47,5 миллионнан астам (46,9 %) дауыс жинап, екінші айналымға өтті, оған орталық-оңшыл социал-демократиялық партиясының кандидаты Жозе Серра қарсы болды. Екінші айналымда Русеф 56 % дауыс жинап, Бразилия мемлекетінің жаңа президенті сайланды, солай ол мемлекеттің тарихында ең бірінші әйел-президент атанды.

5 қазан күні 2014 жылы өткен президенттік сайлаудың бірінші айналымында Дилма 41,6 % дауыс жинады. Ал 26 қазанда өткен екінші айналымда ол 51,6 % дауыс жинап, қарсыласын Аэсио Невесті озып, екінші мерзімге президент болып сайланды.

Жемқорлық жанжал

Луис Инасиу Лула да Силва және Дилма Русеф, 2009 жыл

2014 жылы басталған тергеу барысында, айыптаушы жақ, Бразилия президенті Лула да Силва билікке келгеннен кейін сыбайлас жемқорлық схемасы ұымдастырылғанын, оның аясында құрылыс компаниялары Petrobas мұнай компаниясы үшін ірі жобаларға мердігерлік алып, оның топ-менеджерлеріне ақы төледі деп мәлімдеді және басқарушы жұмысшылар партиясына оның кампанияларын қаржыландару үшін және жеке саясаткерлерге ақша аударды деп айтты. Полицияның мәліметтері бойынша Лула да Силва айтылған жемқорлық схеманың ең басты кейіпкері. Тергеу жұмыстары көптеген компанияларының басшыларын, Petrobas топ-менеджерлерін және бірқатар саясаткерлерді докқа алып келді, олардың кейбірлері ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырылды. Осы жемқорлық жанжал Дилма Русефті да қозғады, өйткені 2003-2010 жылдар аралығында ол Petrobas директорлар кеңесінің төрағасы болды, бірақ ол көптеген заң бұзушылықтар туралы білмегенін айтты.

2015 жылдың қыркүйек айында оппозиция Русефті 2014 жылы сайлау науқаны кезінде салық заңнамасын бұзды және мемлекеттік қаражатпен қаржылық алаяқтыұ жасады деп айптады. 2015 жылыдың желтоқсанында оппозиция партияларының талаптары бойынша парламент Русифқа қарсы импичмент рәсімін бастады.

16 наурыз күні 2016 жылы Русеф Лула да Силваны өз аппаратының басшысы деп атады. Бразилиялық заңдар бойынша Русефпен қабылданған шешім да Силваны тергеу жүргізетін прокурорлар мен оны қадағалайтын судьялар үшін қол жетімсіз жасады. Енді да Силваны Жоғары Соттың алдында айпталушы ретінде шығу үшін, тек Бас Прокурордың өтініші бойынша мүмкін болды. 13 наурызда Русеф пен да Силва жемқорлыққа наразылық біліруге шыққан оппозиция мен миллиондаған бразилиялықтар мұны экс-президентті қылмыстық қудалаудан қорғау әрекеті деп қабылдады. Сол үшін федералды судья да Силваның тағайындауын тоқтата тұру туралы қаулы шығарды, өйткені ол сыбайлас жемқорлыққа қарсы тергеу барысында заң төрелігін еркін жүзеге асыруға кедергі келтіреді.

17 сәуір куні 2016 жылы Бразилия ұлттық конгрессінің төменгі палатасы депутаттарының үштен екісінен көбі Русефке импичмент жариялауды қолдады. Сол ушін заңға сәйкес, импичмент мәселесі Федералды Сенаттың қарауына шығарылды.

12 мамыр 2016 жылы Сенат импичментке дауыс берді, 55 сенаторлар оны қолдады және 22 сенаторлар қарсы шықты. Президент Русеф жұмысынан 180 күнге шектелді, оның міндеттерін уақытша вице-министр Мишел Темер орындады. Бірнеше уақыттан кейін Сенат бұл мәселені Жоғарғы Сот басшысының төрағалығымен арнайы отырыста тағы да қарады. Егер сенаторлардың үштен екісі импичментті қолдаса, мемлекет басшысы ақырында өз орнынан кетуге мәжбүр еді. 2016 жылы тамыз айында Сенат құрған Арнайы комиссия импичмент туралы шешім қабылдап, оны Сенат пленумына бекітуге ұсынды. 31 тамыз күні 2016 жылы Бразилияның Сенат шешімімен президент Русиф Дилма қызметінен біржола шектетілді.

АҚШ-тың барлау қызметтерінің телефон тыңдауы

Дилма Русеф АҚШ-та өзінің алғашқы ресми сапарында болған кезде, WikiLeaks Ұлттық қауыпсіздік агенттігінің президент пен оның ең жақын кеңесшілеріне, министірлер мен Орталық банктің мүшелеріне қарсы тыңшылық әрекеттері туралы құпия ақпаратты жариялады.

Бразилия атқарушы билігі басшысының мониторингі үшін Ұлттық қауыпсіздік агенттігі Дилмамен тікелей байланысты кем дегенде 10 телефон нөмірін таңдады. Бұл кеңселерге тартылған қалалық телефондар, мысалы, Лагу Сул, Бразилиада орналасқан штаб-пәтерінде 2010 жылы Дилманың сайлау науқанын ұйымдастырған комитеті пайдаланған, сондай-ақ «Дилманың байланыстары» (ағылшынша «liaison») деп белгіленген ұялы телефондар және Президенттің сарайында қолданған телефон желісі.

Жеке өмірі

2009 жылы Дилма лимфа түйіндерінің қатерлі ісігінен ерте кезенінде емделді; химиотерапияның кесірінен ол бірнеше ай бойы парик киіп жүрді.

Дилма екі рет тұрмысқа шыққан болатын, қазіргі кезде ол ажырасқан. Оның екінші некесінен қызы бар, 2010 жылы қыркүйек айында Дилма немерелі болды.

Ол өзінің туған португал тілінен басқа ағылшын, француз және испан тілдерін еркін біледі.

Марапаттар

Католик Изабелла орденінің тізбегі (Испания, 15 қараша 2012 жыл).

«Стара Планина» ордены лентамен (Болгария, 2011 жыл).