Диссидент

Диссидент (лат. dissidens ) -

билеп тұрған дінді ұстамайтын адам;
билік етіп тұрған үкіметке қарсы және ресми саяси-құқықтық нормалар мен құндылықтарға оппозиция саясатын ұстайтын жеке тұлға.^[1] Бұрындары үстемдік етуші діни немесе шіркеулік ұстанымдарды мойындамаушы дінбұзарларды, діннен безгендерді, осылайша диссиденттер немесе әзге пікірдегілер деп атады.

XX ғасырда диссиденттер деп авторитарлы және тоталитарлы саяси-идеологиялық жүйелерге ашық қарсы шығушыларды атады. Социалистік елдерде диссиденттерді "заңқорғаушылар" деп атады, өйткені олар билік басындағылардың заң бұзушьшығына, аярлығына қарсы шықты, құқықтық мемлекет құруға талпынып, мемлекет құқықтарының жеке адам мен азамат құқықтарынан үстем болуына қарсы тұрды. Диссиденттердің саяси белсенділігі қашан да шағын ұлттық кеңістікте жүзеге асырылды, бірақ халықаралық кең кеңістікке бағытталды, сондықтан да диссиденттік кәбіне заңдастырылған алалаушылық түрімен қудаланып, бас бостандығынан немесе азаматтығынан айырылып, зорлықпен психиатриялық емдеу орталықтарына жатқызылып, елден аластатылады.

Диссиденттер саяси партиялар немесе ұйымдар құруға талпынбайды, онымен қоймай, бір мезгілде, бір елде әрекет етуші диссиденттердің, әдетте, ортақ бағдарламалары да болмайды (мысалы, КСРО кезінде марксистер де, православиелік діндарлар да диссидент болды).

Демократия, азаматтық қоғам, құқықтық мемлекет, еркіндік құндылықтарын мойындау, ашық қоғам, жеке тұлғаның әкілеттігінің молдығы идеалдарын қорғай отырып, диссиденттер өз ұлттық мемлекеттерінде ғаламдық ықпалдасуға және ғаламдық басқаруға лайықталатын саяси институттар құруға талпынады.^[2]^[3]

Тағы қараныз өңдеу

Дереккөздер өңдеу

↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9
↑ Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
↑ Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[a1-1] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9

[2] Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3

[3] Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7

[1]

[2]

[3]