Дұң ұлты
Дұң ұлты (өз аты - гам, бугам)[1] — Қытайдағы аз ұлттардың бірі[2]. Олар негізінен Гуйжоу, Хунан, Гуаңши, Хубей провинцияларында қоныстанған. 1990 жылғы Қытай санағы бойынша шамамен 2 514 000 адам тұрады.[3]
| Дұң | |
| гам, бугам | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
2 514 000 (1990) | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар |
Тілі
өңдеуОлар дұң тілінде сөйлейді. Дұң тілі қытай-тибет тіл жүйесінің жуаң-дұң тіл семиясына, дұң-шүй тіл тобына жатады. Қытай тілі де кеңінен таралған.[4]
Бұрын дұң халқының өз жазу тілі болмаған, олар қытай таңбаларын қолданған. 1958 жылы Гуйчжоу провинциясының Рунцзян диалектісінің оңтүстік диалектісі мен фонетикасының негізінде латын әріптерін пайдаланатын жазу жүйесі жасалды.[5]
Діні
өңдеуКөпшілігі (шамамен 80%) дәстүрлі нанымдарды ұстанады, қалғандары буддистер (махаяна).[6]
Тарихы
өңдеуДұңдар өздерінің шығу тегі жағынан Қытайдың тарихи әдебиетінде бойюэ деп аталатын жуан-тун тобының халықтарының ең көне ата-бабаларымен тығыз байланысты, ал наньюэден тәуелсіз ежелгі юйюэ тобын құрады. Қытай шежірелеріне сәйкес, дұңдардың ата-бабалары қазіргі кездегі аумақтардың ең ежелгі халқы болған деп пайымдауға болады. Дұң тайпалық одақтарда өмір сүрді, олар алғашқы қауымдық жүйенің ыдырау сатысында, қалыптасып келе жатқан феодалдық қатынастармен болды. Дұң өлкелерін қытайлар отарлауына байланысты феодализация процесі күшейе түсті. Қауымдастықтың бұрыннан сақталған түрі феодалдық өндіріс тәсілінің қажеттіліктеріне бейімделді. Шаруалардың ең кедей бөлігі әр түрлі езгілерге қарсы, көптеген салықтар мен алымдарға қарсы күреске көтерілді. XIV ғасырда шаруа Мианның басшылығымен болған көтеріліс халық арасында әлі күнге дейін ұмытылған жоқ. Көтеріліс астанадан арнайы жіберілген қытай әскерлерінің күшімен басылды. Тайпин көтерілісі кезінде Тяньчжу, Цзиньпин, Юпинг, Сансуй және басқа уездердегі 100 мыңнан астам дұң көтеріліске шықты. Жергілікті езгілер мен қанаушыларға қарсы, кейіннен де империализм мен гоминьдан үстемдігіне қарсы күрес 1949 жылы ғана аяқталды.[7]
Кәсібі
өңдеуДұңдардың негізгі кәсібі – егіншілік, олар күріш, жүгері, тәтті картоп, көкөністер өсіреді. Сонымен қатар, су басқан күріш алқаптарында балық өсіріледі. Дұңдар сонымен қатар мал шаруашылығымен (буйвол, шошқа, т.б.), орман шаруашылығымен, шырша өсірумен айналысады. Дұңдардың қонақты түйеқұспен қарсы алатын әдеті бар. Қолөнері дамыған: ағаш, тас және металл өңдеу, мата тоқу, бояу және кестелеу, мұны негізінен әйелдер атқарады.[8]
Өмір салты
өңдеу
Отбасы шағын, неке патрилокальды, бірақ жас әйелді үйлену тойынан кейін ата-анасының үйіне қайтару салты сақталды, ол бірінші баласы туғанға дейін сонда болды. Қауымдық-патронимиялық байланыстар күшті.[9]
Дәстүрлі баспаналары
өңдеуТұрғын үйлері қаңқалы-бағаналы, әдетте екі қабатты, тақтай қабырғалары, төбесі жабынқышпен қапталған. Бірінші қабаттың орталық бөлмесі қонақ бөлмесі болып табылады, кіреберіске қарама-қарсы қабырғада ата-баба құрбандық орны бар, бүйірлік бөлмелер мен екінші қабат тұрғын үй болып табылады.[10]
Дәстүрлі киімдері
өңдеуЕрлер киімі - қысқа, жағасыз, тік астарлы немесе оң жағалы күртеше, қысқа шалбар; әйелдер – екі жағына бірдей қаусырмалы киімдер, жағасы жоқ кеудеше, белдемше.[11]
Дәстүрлі тағамдары
өңдеуТағамның негізі - пісірілген күріш, көкөністер, ет, балық.[12]
Сілтеме
өңдеу
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Дұң ұлты
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Дун. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ "Көрші" әмбебап мәдени журналы, №6591-Ж, 2008, 06, №26
- ↑ Дұң халқы. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Дун. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Дұң халқы. Тексерілді, 10 тамыз 2024.
- ↑ Дун. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Қытай халықтары. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Дун. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Әлем халықтарының энциклопедиясы. Дұң. Тексерілді, 9 тамыз 2024.
- ↑ Дун. Тексерілді, 10 тамыз 2024.
- ↑ Дун. Тексерілді, 10 тамыз 2024.
- ↑ Дұң. Тексерілді, 10 тамыз 2024.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |