Дөңгелекауыздылар

Дөңгелекауыздылар немесе Қапшық желбезектілер (лат. Сyclostomata) – ертеден тіршілік етіп келе жатқан Жақсүйексіз балықтар тобының жалғыз класы.

Дөңгелекауыздылардың Миксиналар және миногалар деп аталатын 2 отряды, 40-тан астам түрі қоңыржай белдеулердің тұщы суында, кейбіреулері теңізде тіршілік етеді. Олар силур кезеңінен белгілі. Пішіні жыланбалыққа ұқсас, денесінің ұзындығы 1 м-ге дейін. Жалаңаш терісінде қорғаныш қызмет атқаратын шырышты бездері көп. Соруға бейімделген дөңгелек немесе сопақ түтікше тәрізді ауыз қуысы сақиналы шеміршекпен қапталған. Дөңгелекауыздылар деп аталуы осыдан. Тілінде мүйізденген тістері болады. Дене бойымен созылған хорда ішкі қаңқаның қызметін атқарады. 5 – 16 жұптан тұратын желбезек тесіктері сыртқа жеке-жеке ашылады. Сезім мүшелері нашар дамыған. Бүйір сызығы арқылы су ағынын, кедергілерді сезеді. Тыныс алу саңылауы біреу, миксиндердің басының екі жағында 1 – 15, миногаларда 7 желбезек саңылаулары бар. Арқа қанаты әдетте екеу, құйрық қанаты – біреу. Дөңгелекауыздылар дара жынысты, жыныс бездері сыңар және оның арнайы өзектері болмайды. Сырттай ұрықтанады, ұрығының дамуы суда өтеді. Кей түрлерінің дернәсілі (миногада) 4 – 5 жылдай түрленіп дамиды. Дөңгелекауыздылардың көпшілік түрі балықтардың экзопаразиті болғандықтан, балық шаруашылығына зиян келтіреді. Ал миногалардың кәсіптік маңызы зор.

Тағы қараңыз

• Дөңгелекауыздылардың нерв системасы