Ежелгі Македония

Ежелгі Македония (гр. Μακεδονία) — Балқан түбегінде орналасқан ежелгі мемлекет.

Македония
б.з.д. IX ғ. — б.з.д. 146
Вергин жұлдызы
Астанасы	Эгес, сосын Пелла
Тіл(дер)і	көне македонша
Ақша бірлігі	Тетрадрахма
Басқару формасы	олигархия
← Қараңғы ғасыр (Ежелгі Грекия) Македония (рим провинциясы) →

Табиғат жағдайы мен халқы

Македония Грекияның солтүстігінде - Балқан түбегінде орналасқан. Оның солтүсті-шығыс бөлігі биік таулармен қоршалған, ал оңтүстік-батыс бөлігі жазық болып келеді. Македония таулары Балқан түбегінің солтүстік бөлігіндегі ең биік тау сілемін құрайды. Ежелгі дүниеде Македония көп уақыт Грекия дан оқшау тұрған. Оның жазық жері ауыл шаруашылығына өте қолайлы болды. Македония жерінде өмір сүрген тайпалар - гректер емес еді. Олар фракиялық тектен шыққандар болып есептелді.

Македондықтардың бойы ұзын, аса қайратты болып келетін. Македония Грекиямен шекаралас болғандықтан, олардың тілінде гректердің ықпалы болды, алайда өздерінің македон тілінде сөйледі.

II Филиптің ішкі жəне сыртқы саясаты

II Филипп (б.з.б. 382-336 ж.) патша - Македонияның бірінші ірі мемлекет қайраткері. Ол өте іскер, ақылды патша болды. II Филипп Македонияда өзінің өкімет билігін нығайтып, монархия құрған. Ол елде əкімшілік жəне əскери реформаларды жүзеге асырды.

II Филипп аса ірі жəне жеңімпаз əскер жасақтады. Македонияның атты əскерлері тек ақсүйектерден тұрды. Шаруалар мен бақташылардан жаяу əскер қүрды. Əскерді гректердің үлгісімен "фаланга" түрінде сапқа тұрғызды. Əр сапта 16 қатардан жауынгер болған. Барлық жауынгерлер қатал белгіленген тəртіп бойынша сапқа тұруға жəне əскери басшылардвң бұйрықтарын бұлжытпай орындауға тиісті болды. Əрбір жаяу əскер дулыға, с сауыт, қалқан, қанжар жəне ұзын найзамен қаруланды.

Ескендір Зұлқарнайының Кіші Азияға жорығы

Б.з.б. 334 жылы грек-македон əскерлері Кіші Азия жеріне енді. Парсылар бұл кезде атты жəне жаяу əскерлерін Граник өзенінің жағасына орналастырды. Олардың мұндағы мақсаты Ескендір əскеріне тосқауыл жасау еді. Бірақ та парсы державасында бірлік болмады. Парсылар жаулан алған халықтар тарапынан өкіметке қарсы наразылықтар туған еді. Ал мұндай жағдайлардың бəрі македондықтардың Азия жеріне баса-көктеп кіруіне қолайлы болды.

Александр өз əскерімен Граник жағасына келді. Оның 30 мың жаяу жəне 40 мың атты əскері болды. Граник өзенінің бойында б.з.б. 334 жылы Александрдың əскері парсылардың əскерін талқандады. Шайқас македондықтардың жеңісімен аяқталды. Бұл жеңістен кейін Ескендірге Кіші Азияның ішкі бөлігіне қарай жол ашылды. Кіші Азияның кейбір қалалары Александрға соғыссыз бағынды, ал кейбіреуін қарудың күшімен алуға тура келді. Сөйтіп, бүкіл Кіші Азия Ескендірдың қолына өтті.

Парсы патшасын жеңуі

Александр əскері мен III Дарий патшаның əскері аралығындағы ең ірі шайқас Исса қаласының түбінде болды. Бұл шайқаста Александр əскерін шабуылға өзі бастап шықты. Шайқас атты əскерлердің қақтығысуымен басталды. Александр парсы патшасының қос дөңгелекті арбасына тікелей шабуыл жасады. Үрейі ұшқан парсы патшасы III Дарий қаша жөнелді. Парсылардың македондықтарға қарсы соғысы екі-ақ сағатқа созылды. Македондықтар жаяу əскерін тұтқынға алып, патшаның отбасын да қолға түсірді.

Б.з.б. 332 жылы Александр əскерімен Египетке келді. Египеттіктер Александрды парсылардан азат етуші ретінде қарсы алды. Жаршылар Александрды салтанатты түрде қарсы алып, Құдай деп жариялады. Ол бүкіл Египетті өзіне соғыссыз-ақ бағындырды. Патша Ніл өзенінің атырауына қаланың іргесін қалады. Бұл қала "Александрия" деп аталды.