Симуляциялы шындық
Симуляциялы шындық (СШ, кейде Еліктенді шындық,, ағылш. Simulated reality, SR) — шындықты оның шынайы шындығынан айнымастай етіп симулияциалап, еліктенді шындық жаратуға болады дейтін гипотеза. Мысалы, кванттық компьютер Симуляциясы (Simulation). Ол симуляция ішінде өмір сүретінін аңғарған/аңғармаған саналы зердені де қамтиды. СШ шынайы шындыққа салыстырмалы Виртуалды шындық тұжырымдамасынан айтарлықтай ерекшеленеді. Симуляциялы шындық шынайы шындықтан толық ажырап қалмайды. Бұл тақырып аясындағы пікірталастар философиялық дискурстан бастап есептеудің практикалық қолданбаларына дейін қызу жалғасуда. Мұнда мынадай актуалды сауалдар бар:
- Біз Симуляциялы шындықтамыз деп айта аламыз ба?
- Симуляциялы шындық пен "шынайы" шындық арасында түп айырмашылық қандай?
- Біз Симуляциялы шындықта екенімізді білсек, не істейміз?
Симуляция аргументі
өңдеу
Симуляция гипотезасының бір нұсқасын алғаш Рене Декарт, кейінірек Ганс Моравек философиялық аргумент ретінде теориялады.[1][2][3] Философ Ник Бостром біздің шындығымыздың симуляция болу ықтималдығын айғақтайтын кеңейтілген аргумент ұсынды.[4] Оның аргументі келесі мәлімдемелердің кем дегенде біреуі дұрыс болуы мүмкін екенін айтады:
- Адамзат өркениеті симуляциялы шындық жасап шығаруға қабілетті технологиялық жетілгендік деңгейге жетіп бара алмайтын секілді, немесе ондай симуляцияны физикалық тұрғыда құру мүмкін емес.[4]
- Жоғарыда аталған технологиялық мәртебеге жетіп барған салыстырмалы өркениет көптеген себептердің кез келгеніне байланысты көптеген симуяциялы шындық жасай алмауы мүмкін, (цифрлы субстанциялардың ықтимал саны әлемдегі "нақты" субстанциялардың ықтимал санынан артуы мүмкін), мысалы есептеу қабілетін басқа тапсырмаларға көшіру, субстанцияны симуляциялы шындықта шектеп ұстаудың этикалық мәселелері, және тб.[4]
- Тәжірибенің жалпы жиынтығына қол жеткізген кез келген субстанция симуляцияда өмір сүретіні сөзсіз.[4]
- Біз постадамзат (post-humans) әлі қалыптаспаған шындықта өмір сүріп жатырмыз және біз расында шындықта өмір сүріп жатырмыз.[5]
- Симуляцияда өмір сүріп жатқанымызды білуге ешқандай мүмкіндік болмайды, өйткені біз симуляциялы шындық белгілерін аңғарудың технологиялық мүмкіндіктеріне ешқашан жетіп бара алмаймыз.[6]
Бостромның аргументі жеткілікті озық технология болса, сандық физикаға жүгінбей-ақ жер бетіндегі адамзатқа өкілдік етуге болады деген алғышартқа негізделген; ол деген сөз, симуляцияланған сана бастан кешіретін квалианы (qualia) табиғи қалыптасқан адам санасына эквивалентті, сондықтан шынайы дүниеде азыдаған есептеу ресурстарын қолданып қана бір не, бірнеше деңгейдегі симуляция ішіндегі симуляцияны іске асыруға болатынын білдіреді.[4]
Алдымен, егер адам мұндай технологияны дамытпай тұрып жойылмайды, немесе өз-өзін жоймайды деп болжасақ, және адамзат ұрпақтары биосфераны, немесе өздерінің тарихи биосферасын симуляциялауға қарсы құқықтық шектеулер мен моральдық талаптар қоймайды деп болжасақ, онда Бостром өзімізді шынайы организмнің шағын азшылығына жатқызуымыз ақылға қонымсыз, өйткені олар бәрібір ерте ме, кеш пе, жасанды симуляциялау жағына өтетін болады дейді.[7]
Эпистемологиялық тұрғыда, біздің симуляцияда өмір сүріп жатқан-жатпағанымыз мәселесі дәл айқындалмайды. Мысалы, Бостром: "Сіз модельдеуде өмір сүріп жатырсыз. Көбірек ақпарат алу үшін мына жерді басыңыз" деген терезе топ етіп шыға қалуы мүмкін екенін ұсынады. Бірақ, симуляциялы ортадағы кемелсіздіктер жұртқа танылуы қиын болады, шынайылық мақсаты үшін тіпті шын сырды айқын ашыатын симуляция жадысын программа мақсатты түрде тазартып тұруы мүмкін. Соған қарамастан, күмәнді гипотезаны қолдайтын, немесе оған қарсы келетін қандай да бір дәлелдер жарыққа шықса, ол жоғарыда аталған ықтималдықты түбегейлі өзгертеді.[4]
Тағы қараңыз
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ Moravec, Hans, Simulation, Consciousness, Existence
- ↑ Moravec, Hans, Platt, Charles Superhumanism
- ↑ Moravec, Hans Pigs in Cyberspace
- ↑ a b c d e f Bostrom, Nick (2003). "Are You Living in a Computer Simulation?". Philosophical Quarterly 53 (211): 243–255. http://www.simulation-argument.com/simulation.html.
- ↑ Bostrom, Nick (2003). "Are You Living in a Computer Simulation?". Philosophical Quarterly 53 (211): 243–255. http://www.simulation-argument.com/simulation.html.
- ↑ What is Simulation Theory and Why Does it Matter? (ағыл.).
- ↑ Bostrom, Nick (2003). "Are You Living in a Computer Simulation?". Philosophical Quarterly 53 (211): 243–255. http://www.simulation-argument.com/simulation.html.