Есенқұл Маманұлы

Есенқұл Маманұлы (1888, бұрынғы Қапал уезі, Ақтасты мекені — 1932) — қазақтан шыққан алғашқы кәсіпкер-ағартушылардың бірі. Тегі Найман руының Матай тармағындағы Қаптағай (Сары) атасынан шыққан, атақты Маман байдың кіші әйелі, Жәлменде бидің қызы Жаңғақтан туған ұл. Жастайынан өжет, еркін, бастаған ісін жолортада қалдармайтъш табанды болын өсті. 1907 ж. қажылық сапармен Меккеге барып қайтқан. Ағалары Тұрысбек, Сейітбаттал бастаған ағартушылық-кәсіпкерлік істі жалғастырып, Қарағаш мекенінде жаңа тұрпаттағы мектеп ашуды қолға алды. Жетісу өңіріне белгілі өнер-білім ошағы — "Мгмания "мектебінің қалыптасып, даму тарихы Есенқұл есімімен тікелей байланысты. Ол ел ішінен қаржы жинап, Түркия, Польша және Ресей қалаларында оқып жүрген қазақ студентеріне жәрдемақы төлеуді ұйымдастырған. Сондай-ақ, қаржы тапшылығынан жабылып қалу қаупі төнген "Қазақ" газетіне Есенқұлдің басшылығымен 1274 сом 10 тиын көмек берілген ("Қазақ", № 169, 31.3.1916). Әсіресе, ол 1913 ж. халықтың өмірін шынайы бейнелеген қазақ романдарына бәйге жариялап, ақшалай жүлде белгіледі. Есенқұлдың меценаттық бастамасын М.Сералин, ауылыБайтүрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Дулатов, т.б. ұлт зиялылары азаматтық ерлік, көпшілікке өнеге ретінде бағалады. 1928 ж. 27 тамызда Кеңес өкіметінің жергілікті белсенділері Есенқұлды және оның туыстарын кәмпескелеп, "әлеуметке қауіпті элемент" ретінде Орал округіне жер аударған (ҚР ОМА, 135-қор, 1-тізбе, 564-іс).