Жанжабілдер тұқымдасы
Жанжабілдер тұқымдасы (лат. Zingiberaceae) — дара жарнақты өсімдіктердің бір тұқымдасы. Тұқымдасқа 45 текке жіктелген 1300-дей биологиялық түрлері кіреді.
Жанжабілдер тұқымдасы | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Etlingera elatior
| ||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||
| ||||||||||
Үлгілік тегі | ||||||||||
Жанжабіл Boehm. | ||||||||||
Subdivisions | ||||||||||
мәтінді қара |
Таралуы
өңдеуЖанжабілдер тұқымдасының өкілдері көбіне Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияның тропикалық және субтропикалық аймақтарында кең таралған. Африкада және Американың кейбір аймақтарында да кездеседі.
Сипаттамасы
өңдеуЖанжабілдер тұқымдасының өсімдіктерініңі барлығы — көпжылдық хош иісті шөптес өсімдіктер. Тамыр сабақтары ет-женді, жапырақтары екі қатар орналасқан, қынапты. Гүлдері әдетте масақ гүлшоғырына жиналған, кейде жеке орналасқан, көбіне қос жынысты. Жемісі көбіне қорапша түрінде, кейде етті жидек болады. Өсімдіктің барлық бөлшектерінде эфир майлары болады.
Таксономиясы
өңдеу- Тұқымдас тармағы Siphonochiloideae
- Тұқымдас тармағы Tamijioideae
- Тұқымдас тармағы Alpinioideae
- Siliquamomum Baill. (Incertae Sedis)
- Триба Alpinieae
- Триба Riedelieae
- Тұқымдас тармағы Zingiberoideae
- Caulokaempferia K.Larsen (Incertae Sedis)
- Триба Zingibereae
- Boesenbergia
- Camptandra
- Cautleya
- Cornukaempferia
- Curcuma L. — Куркума
- Curcumorpha
- Distichochlamys
- Haniffia
- Haplochorema
- Hedychium
- Hitchenia
- Kaempferia L. — Кемпферия
- Laosanthus
- Nanochilus
- Paracautleya
- Parakaempferia
- Pommereschea
- Pyrgophyllum
- Rhynchanthus
- Roscoea — Роскоя, Roscoea bhutanica
- Scaphochlamys
- Smithatris
- Stadiochilus
- Stahlianthus
- Zingiber Boehm. — Жанжабіл
- Триба Globbeae
Пайдалануы
өңдеуЖанжабіл тұқымдасының өсімдіктердін құрамындағы эфир майларының хош иісті қасиетіне байланысты көбіне аспаздықта дәм-татымдылық ретінде қолданады:
- Аптекалық жанжабілдің тамыр сабақтарын (лат. Rhizoma Zingiberis) жанжабіл немесе зімбір, гари атты дәм-татымдылық жасайды
- Куркума цедоарияның (лат. Curcuma zedoaria) тамыр сабақтарынан (Rhizoma Zeodorariae) куркума атты дәм-татымдылық және бояғыш жасалады.
- Дәрілік альпинияның (лат. Alpinia officinarum) тамырларынан Rhizoma Galangae атты дәм-татымдылық жасайды.
- Elettaria cardamomum атты түрінің жемістерінен «малабар кардамоны» атты татымдылық алады
- Ұзын куркумадан (лат. Curcuma longa) сары түсті бояғыш жасалады.
- Curcuma angustifolia және Curcuma leucorrhiza тамыр сабақтарынан «ост-инд аррорут» атты крахмалды ұн жасалады.
Тұқымдастың көп түрлері халық медицинасында және дәстүрлі медицинада (Аптекалық жанжабіл тамыр сабақтары) кең қолданады.
Галерея
өңдеу-
Alpinia oxyphylla
-
Curcuma zedoaria
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III" (PDF). Botanical Journal of the Linnean Society 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x. ISSN 0024-4074. http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract. Retrieved 2013-07-06.
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Zingiberaceae |