Жарас Тасыров

Жарас Тасыров (1921, Маңғыстау облысы, Үстірт, Қарабұлақ-Ақшағыл — 1984) – соғыс ардагері, ішкі істер қызметінің полковнигі, ІІМ-нің еңбек сіңірген қызметкері. Ашғабад педогогикалық училищесін (1940), Түрікменстан мемлекеттік университінің заң факультетін сырттай оқып бітірген (1954). Орлов жаяу әскер училищесін (1942) бітіріп, 235 атқыштар дивизиясының Мәскеуді қорғау ұрыстарына қатысқан. Тәжікстанда, Шелекен, Небитдаг қалаларында қалалық, Красноводск (қазіргі Түрікменбашы) облысында ішкі істер бөлімі басқармаларының бастығы болып 35 жыл қызмет жасаған.

Жарас Тасыров
Туған күні	1921 (1921)
Туған жері	Маңғыстау, Үстірт
Қайтыс болған күні	1984 (1984)
Азаматтығы	КСРО
Қызметі	ІІҚ полковнигі
Марапаттары мен сыйлықтары	Қызыл ту ордені, Кеңес Одағының батыры атағы

Биографиясы

Тасыров Жарас 1921 жылы, Маңғыстау облысы, Ақжігіт ауданында, молда Жарастың отбасында дүниеге келген. Әке-шешесінен ерте айырылған оның, 1943 жылы Ұлы Отан соғысында қаза тапқан Жарымат ағасына Красноводскіде ескерткіш орнатылған. 1941 жылы Солтүстік армия қатарына шақырылтып, 1941 жылы Ярославль облысында құрылған 599-шы атқыштар полкінің, 145-ші Витебск атқыштар дивизиясының құрамында соғысқан (1942 жылы әскери еңбегі үшін Гвардия болып өзгертілген). 1-ші миномет дивизиясының минометшілер экипажының командирі ретінде, Калинин майданында (1941-1942 ж.) Брянск майданында (1942 1943 ж.) Бірінші Балтық майданында (1943-1945 жылдардын қарашасында) шайқасты.

Мәскеу түбіндегі фашистік әскерлерді талқандау Ұлы Отан соғысының бірінші жылының шешуші әскери-саяси оқиғасы болды. Сонымен қатар, екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі фашистік Германияның алғашқы ірі жеңілісі. Мәскеу түбіндегі кеңес әскерлері неміс-фашисттік авантюристік «найзағай соғысы» жоспарынын жолын кесіп, неміс армиясының «жеңілмейтіндігі» туралы мифты жойыған еді, неміс-фашистік қолбасшылығының стратегиялық бастамасынтартып алды. Жауынгерлік тапсырмаларды үлгілі орындағаны және әскери құрамалардың көрінісі үшін 145 атқыштар, Витебск дивизиясы марапатталды.

Ұлы Отан соғысы алаңында

Мәскеу облысындағы жеңіс Германияны ұзаққа созылған соғысқа тартуға мәжбүр етті және басып алынған елдерді фашистік езгіге қарсы азаттық күресіне шабыттандырып, басып алынған елдердегі Қарсыласу қозғалысына қуатты серпін берді. 1941 жылы Ұлыбритания мен АҚШ үкіметі КСРО-ны қолдайтынын мәлімдеді. 1942 жылы КСРО мен Ұлыбритания арасында Германияға қарсы соғыста одақтас болу және өзара көмек қағидалары туралы келісімге қол қойылды.1942 жылдың көктемінде АҚШ пен Ұлыбритания Еуропада екінші майдан ашуға уәде берді. 1942 жылдың жазында екінші майданның жоқтығын пайдаланып, Германия кеңес-неміс майданында жаңа стратегиялық шабуыл жасады. 1942 жылдың шілде айының ортасында ең ауыр, ең ауыр және қанды болған Сталинград шайқасы басталды. Ол 200 күн мен түнге созылып, отты тозаққа айналды. Бұл күндері КСРО Қорғаныс халық комиссары Сталин жауға қарсы қарсылықты күшейтуді талап етіп, қалай болғанда да оны тоқтату мақсатында әйгілі No227 «Бір қадам артқа шегінбеу» бұйрығын шығарды. Шегінгендерді сол жерде атуға бұйырды. Бірақ басқаша Сталинград қорғаныс операциясын жүзеге асыра алмас едік (1942 қарашасы – 1943 ақпаны). Кеңес әскерлері Сталинград түбіндегі жаудың негізгі тобын қан жоса қылып, қарсы шабуылға жағдай жасады. Қосымша күштерді тек кеңес қолбасшылығына жұмылдырып және олар сол операцияда күштерін жоғалтып, нәтижесінде оларды немістің 6-шы және 4-ші танк армиясы, Румынияның 3-ші және 4-ші армиясы және итальяндық 8-ші армия қоршап, талқандады. Кеңес әскерлері қорғаныста табандылық пен жаппай ерлік көрсетіп, фашистердің Сталинградты алу жоспарын бұзды. Сталинград шайқасы Ұлы Отан соғысы жылдарындағы антигитлерлік коалицияның пайдасына түбегейлі құртуға үлкен үлес қосты. Кеңес әскерлерінің Сталинградтағы жеңісі Германияны дүр сілкіндірді, оның одақтастарының алдындағы беделіне нұқсан келтіріп, немістер арасында «Үшінші рейхтің» жеңіске жету мүмкіндігіне сенімсіздік тудырды. Кеңес Одағы территориясынан жауды жаппай қуу басталды. Кеңес әскерлерінің 1943 жылғы Курск шайқасындағы, 1943 жылғы Днепр шайқасындағы жеңістері Ұлы Отан соғысындағы түбегейлі өзгеріске әкеліп, Германия мен оның одақтастары стратегиялық шабуылға көшуге мәжбүр болды. КСРО-ның антигитлерлік коалициядағы одақтастарының Батыс Еуропада екінші майдан ашу туралы уәделерін орындауға барлық мүмкіндіктері болды, бірақ олар оны орындамады. Кеңес армиясының бүкіл Еуропаны азат етуге мүмкіндік берген сәтті шабуылы АҚШ пен Ұлыбританияның билеуші ​​топтарын 1944 жылы екінші майдан ашуға мәжбүр етті.

Екінші фронт жеңістердің нәтижесінде Кеңес Одағының жалғыз өзі фашистік Германияны талқандауды аяқтап, Еуропа халықтарының гитлерлік езгіден құтылуына көмектесетіні және соғыстың мұндай нәтижесінің социализмнің позициясын нығайтып, капитализмді әлсірететіні анық болған кезде ашылды. Екінші майдан фашистік блокқа қарсы қарулы күресте оң рөл атқарды. 1943 жылдың қарашасынан 1945 жылға дейін 1-ші Прибалтика майданында соғысты, 31-ші атқыштар гвардиялық дивизиясының құрамында болды, Қалалық, Поляк, Витебск-Орша, Рига операцияларында шабуылды басқарды, ең маңызды мақсаты Шығыс Пруссияда орналасқан фашистік әскерлерді фашистік Германияның негізгі күштерінен ажыратып, оларды бөлшектеу және жою, сонымен қатар неміс милитаризмінің қорғаны – Кенигбергті игеру болған Шығыс Пруссияға шабуыл операциясына қатысты. Кенигсберг қатты бекіністі болды. Операцияға 2-3 Беларусь майданының, 1 Балтық майданының немесе Балтық флотының әскерлері қатысты. үш майдан мен флоттың әрекетін бас штабтың бастығы генерал А.М.Василевский үйлестірді.

Соғыстан кейін

Капитан шенімен Қазақ ішкі істер басқармасына басшы болып жіберілді. Одан кейін Челекен ішкі істер бөлімінде 10 жыл қызмет етті. Полковник шенімен зейнеткерлікке шыққаннан кейін партияның жолдамасымен Красноводскіге жіберілді.

Мұрат Ақтау қалалық ішкі істер басқармасында қызмет атқарған. Подполковник шенімен зейнеткерлікке шықты. Ұлы Иса ІІМ Қарағанды ​​академиясын бітіріп, мұғалім болып жұмыс істеді, Ақтау қаржы комиссиясына ауысты. Қызы Алия медициналық институтты аяқтап, перинаталдық орталықта бөлім меңгерушісі болып жұмыс жасайды. Даул атты ұлы политехникалық институтты бітіріп, НГДУ ӨзенМұнайда басшы қызметін атқарған ӨзенМұнайГаз ардагері. Басқа балалары да ЖОО аяқтап, экономика, бухгалтерия салаларында қызмет жасаған. Тасыровтар отбасы достарының, жақындарының арасында құрметке ие. Анасы Жиде 4 ұл, 5 қыз тәрбиелеп өсірген батыр ана, еңбек ардагері.

Ордендері мен медальдары

Тасыров Жарас КСРО-ның жоғары ордендерінің бірі – Қызыл ту орденімен марапатталған. Кеңес одағының батыры атағын алған. Тасыров « Қызыл Ту» орденімен , 1-дәрежелі Отан соғысы, 2-дәрежелі Отан соғысы медальдарымен, Отан соғысы орденімен марапатталған. Бұл КСРО Жоғарғы Кеңесінің 20 IV - 42 Жарлығымен белгіленген марапаттамалар болатын.

Медальдары: 1) Әскери еңбегі үшін;

2)Батылдығы үшін;

– Бұл медальдар 1938 жылы Екінші дүниежүзілік соғыстағы жауынгерлерді марапаттау мақсатында тағайындалған.

Тасыров Жарас КСРО-ның жоғары ордендерінің бірі – Соғыс Қызыл Ту орденімен марапатталған. Кеңес Одағының Батыры атағын алды.

Әскери еңбегі үшін Витебск атқыштар дивизиясы 1942 жылы мамырда гвардиялық дивизияға айналды. Ол 31-ші Ленин, Қызыл Ту, 2-дәрежелі Суворов ордендерімен марапатталған. Оның 14,5 мыңнан астам әскері ордендермен және медальдармен марапатталған.