Жаңа Аквитания
Жаңа Аквитания (фр. Nouvelle-Aquitaine, баск Akitania Berria, окс. Nòva Aquitània) — Францияның 2014 жылғы аумақтық реформасына сәйкес[2] Аквитания, Лимузен және Пуату-Шарант аймақтарын біріктіру нәтижесінде құрылған Франция аймағы. Жаңа регионның ресми құрылған күні 2016 жылдың 1 қаңтары[3].
| Жаңа Аквитания |
|---|
| фр. Nouvelle-Aquitaine | ||
|---|---|---|
|
| |
| (Аймақ туы) | (Аймақ елтаңбасы) | |
| Орналасуы | ||
| ||
| Статусы | Аймақ | |
| Астанасы | Бордо | |
| Ірі қалалары | Бордо, Лимож, Пуатье, Ла-Рошель | |
| Кеңес президенті | Ален Руссе (2016—; СП) | |
| Департаменттер | 12 департамент | |
| Кантондар | 258 кантон | |
| Коммунналар | 4505 коммунна | |
| Ресми тілдері | Француз; Баск; Окситан; Путавин-Сентонж | |
| Халқы | (4 орын) | |
| * 01.01.2013 (бағалаулар бойынша) |
5 844 177 | |
| * 08.03.2013 (санақ бойынша) |
||
| * Тығыздығы (69,52[1]) | /км² | |
| Жер аумағы1 | 84 061 км² | |
| Уақыт белдеуі | +1 | |
| 1 Өзен, су, көлдерді және ауданы 1 км² астам мұздықтарды, сондай-ақ өзендердің эстуарийлерін санамағандаға жер реестрі бойынша. | ||
| ||
Атауы өңдеу
Заң мәтіні Аквитанияның қолданыстағы тарихи аймақтарының атауларының қосындысынан тұратын аймақтың уақытша атауын анықтады (фр. Aquitaine), Лимузен (фр. Limousin) және аймақтың қос атауы Пуату - Шарант (фр. Poitou-Charentes), (француз емлесі бойынша) сызықша арқылы бөлінген.
2016 жылдың маусым айында Аквитанияның бұрынғы президенті, тарихшы Анн-Мари Кокюла бастаған жұмыс тобы «Жаңа Аквитания» атауын ұсынды (фр. Nouvelle Aquitaine)[4]. Бұл шешім халық арасында танымал болған «Аквитания» бұрынғы Лимузен және Пуату-Шарант аймақтарының жергілікті саясаткерлерінің қарсылығын тудырғаннан кейін ұсынылды, ал тағы бір танымал нұсқа «Үлкен Аквитания» (фр. Grande Aquitaine), артықшылық сезімін тудыратын стильдік реңктерге байланысты қабылданбады. Аймақ президенті Ален Руссет жұмыс тобының қорытындысын қолдап, аймақ үшін басқа таңдау көрмейтінін тағы да айтты. «Лимузен» және «Пуату-Шарант» атауларының жоғалғанына өкініш білдіре отырып, ол Аквитания аймағы өзінің өмір сүрген 40 жылында бұрын Перигор және Баск елінің аймақтарының бірегейлігін өшірмегенін еске алды.
2016 жылдың 27 маусымында, 1 шілдеде белгіленген мерзімге санаулы күндер қалғанда, Өңірлік кеңес «Жаңа Аквитанияны» аймақтың тұрақты атауы ретінде бірауыздан дерлік қабылдады [5] . 2016 жылы 28 қыркүйекте Францияның Мемлекеттік кеңесі «Жаңа Аквитания» атауын бекітті ( фр. Nouvelle-Aquitaine ), 30 қыркүйекте күшіне енген [6] .
География өңдеу
Жалпы ауданы 84,061 км², бұл аймақ Франция метрополиясындағы ең үлкен аймақ болып табылады. Ол елдің оңтүстік-батысында орналасқан және солтүстігінде Пэй-де-ла-Луар және Орталық – Луара аңғарымен, шығысында Оверн – Рона – Альпі және Окситания аймақтарымен, оңтүстігінде Испаниямен шектеседі. Батыстан аймақты Атлант мұхиты шайып жатыр.
Аймақта Францияның бес Ұлы өзенінің екеуі ағып өтеді: Гаронна және Луара, сонымен қатар Дордонь өзені. Аймақ шығысында Орталық массивтің биік таулы аймақтарымен, оңтүстігінде — Пиренеймен шектеседі.
Тарих өңдеу
1790 жылы Францияның тарихи провинциялары департаменттерге қайта құрылды. 1919 жылы Үшінші республика кезінде Этьен Клементель((франц.) ) «экономикалық аймақтарды» құрды және экономикалық жоспарлаудың алғашқы әрекетін жасады.
1941 жылы 30 маусымда маршал Петен үкіметі аймақ префектінің басшылығымен департаменттерді біріктірді. Олар 1946 жылға дейін өмір сүрді және 1960 жылы қайта құрылды. Бұл құрылым 2015 жылға дейін өзгеріссіз қалды.
Әкімшілік бөлініс өңдеу
Аймақ 84 061 км² астам аумақты алып жатыр, халқы 5 844 177 [7] . Халық тығыздығы (2013 жылғы жағдай бойынша) 69,52 адам. /км². Аймақтың әкімшілік орталығы — Бордо қаласы.
Департаменттер өңдеу
| Департамент | Елтаңба | Ауданы | Халқы | Халық тығыздығы | Әкімшілік орталығы | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 16 | Шаранте |  |
5956 км² | 353 657 | 61,19 адам /км² | Ангулема |
| 17 | Шаренте теңізі |  |
6864 км² | 628 733 | 93,36 адам /км² | Ла-Рошель |
| 19 | Коррез |  |
5857 км² | 241 247 | 43,07 адам /км² | Тюль |
| 23 | Крез |  |
5565 км² | 121 517 | 22,99 адам /км² | Гере |
| 24 | Дордонь |  |
9060 км² | 416 384 | 47,09 адам /км² | Периге |
| 33 | Жиронда |  |
10 725 км² | 1 483 712 | 137,93 адам /км² | Бордо |
| 40 | Ландтер |  |
9243 км² | 392 884 | 43,03 адам /км² | Мон-де- Марсан |
| 47 | Ло және Гаронна |  |
5361 км² | 332 119 | 63,89 адам /км² | Ажен |
| 64 | Атлант Пиренейлері |  |
7645 км² | 660 871 | 88,28 адам /км² | По |
| 79 | Де-Севр |  |
5999 км² | 371 583 | 63,44 адам /км² | Ньор |
| 86 | Вьенна |  |
6990 км² | 430 018 | 62,74 адам /км² | Пуатье |
| 87 | Жоғарғы Вьенна |  |
5520 км² | 375 869 | 69,71 адам /км² | Лимож |
Ең ірі қалалар өңдеу
Аймақтың ең ірі қалалары (халқы 30 мыңнан астам тұрғыны бар) мыналар:
| № | Қала | Департамент | Халық саны (2013) [8] |
|---|---|---|---|
| 1 | Бордо | Жиронда | 243 626 |
| 2 | Лимож | Жоғарғы Вена | 135 038 |
| 3 | Пуаьте | Вена | 87 427 |
| 4 | По | Атлант Пиренейлері | 77 575 |
| 5 | Ла-Рошель | Шаранта-Маритим | 74 344 |
| 6 | Мериньяк | Жиронда | 68 386 |
| 7 | Пессак | Жиронда | 60 763 |
| 8 | Ньор | Де-Севр | 57 393 |
| 9 | Байонна | Атлант Пиренейлері | 47 492 |
| 10 | Брив-ла-Гайард | Коррез | 46 794 |
| 11 | Ангулем | Шаранте | 41 970 |
| 12 | Таланс | Жиронда | 41 517 |
| 13 | Англет | Атлант Пиренейлері | 39 184 |
| 14 | Ажен | Ло-және-Гаронна | 34 344 |
| 15 | Мон-де-Марсан | Ландтер | 31 334 |
| 16 | Шательеро | Вьенна | 31 262 |
| 17 | Вильнав-д'Орнон | Жиронда | 30 663 |
| 18 | Периге | Дордонь | 30 036 |
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Метрополия аймақтары арасында
- ↑ Collectivités territoriales : nouvelle organisation territoriale (фран.). Assemblée Nationale (7 тамыз 2015). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 желтоқсан 2015. Тексерілді, 1 қаңтар 2016.
- ↑ La carte à 13 régions définitivement adoptée (фран.). Le Monde (17 желтоқсан 2014). Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 мамыр 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 1 қаңтар 2016.
- ↑ Loi n° 2015-29 du 16 janvier 2015 relative à la délimitation des régions, aux élections régionales et départementales et modifiant le calendrier électoral (фран.).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Nouvelle-Aquitaine à la quasi-unanimité (фран.).
- ↑ Décret n° 2016-1267 du 28 septembre 2016 portant fixation du nom et du chef-lieu de la région Nouvelle-Aquitaine (French). Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қазан 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қаңтар 2017.
- ↑ Populations légales 2013 des régions 2016 (фран.). Institut national de la statistique et des études économiques. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 ақпан 2016. Тексерілді, 1 қаңтар 2016.
- ↑ Populations légales 2013 des départements et des collectivités d'outre-mer (фран.). Institut national de la statistique et des études économiques. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қаңтар 2016. Тексерілді, 28 желтоқсан 2015.