Жезқазғанға апаратын жол (мақала)

Жезқазғанға апаратын жол – Қаныш Сәтбаевтың 1935 жылы 4 шілдеде «Казахстанская правда» газетінде жарияланған мақаласы. Бұл мақаласында ғалым Жезқазғанға жүргізетін темір жол бұдан жеті жыл бұрын белгіленгенін жазады. 1931 жылдан Жол қатынасы халық комиссариаты тарапынан алғашқы экономика-техника іздестіру жұмыстары қолға алына бастаған болатын. Сол іздестіру жұмысының оң нәтижелі нұсқасы - салынып жатқан Қарағанды - Балқаш темір жолы магистралының Нілді (Успен кеніші) разьезімен байланысуы болып табылады. Өйткені бұл нұсқа төте болумен қатар жер жағдайы да қолайлы: бұрылысы аз, Осындай техникалық құрылыс жүргізу, жол салудағы жер қазу жұмыстары жағынан да қолайлы ең төте 414 км-лік темір жолы болмақ.Мысалы, 1 км темір жолы салу үшін 7130 м3 топырақ қазылуы қажет және жол бойында бар болтаны 20 м-лік бес көпір ғана салынатын болады. Сондықтан да Жезқазған-Жосалы, Жезқазған-Атбасар, Жезқазған-Ақмола, Жезқазған-Қарағанды сияқты жобалардан гөрі жол салу құрылысы жағынан тиімдісі әрі экономикалық жағынан арзанға түсетіні де осы Жезқазған—Успен кеніші нұсқасының дұрыс болатынын ғалым мақаласында дәлелдеп шығады.

Жезқазған өңіріндегі кен байлықтарын, әсіресе мыс қорын игеруге мүмкіндік туғызатын Успен кеніші мен Жезқазған аралығындағы темір жолы болашақта тұйық жол емес, транзиттік жүк таситын үлкен жолдың бір саласына айналатын болады; мұның өзі бұрынғы «Кеңестер Одағының түкпіріндегі меңіреу болып жатқан, бірақ өндіріс күштері өте бай болып отырған Орталық Қазақстанды қақ жарып өтетін жол. Бұл жол осындай байтақ ауданымыздың экономика және мәдениет тіршілігін айта қалғандай көркейтетін жол болады» - деп өз ойын түйіндейді ғалым. Мақала ғалымның 1998 жылы Алматы қаласындағы «Ғылым» баспасынан жарық көрген 8-томдық еңбектері жинағының 3-тарауына (103-106-бет) енген.