Жербедер ерекшеліктері

Жербедер ерекшеліктері.Каспий маңы ойпаты Жалпы Сырт пен Каспий теңізі, Еділ мен Орал алды (Ембі)дөңдігінің аралығындағы алқапты алып жатыр. Оның едәуір бөлігі Қазақстаннан тысқары жерлерді қамтиды. Ойпаттың солтүстік жартысы 50 м биіктікке дейін көтерілген және Жайық, Жем, Сағыз, Ойыл, сонымен қатар тұғйықталып тамамдалатын Үлкен және Кіші Өзен өзендерінің арналарымен тілімденген. Оңтүстік бөлігінде бұл ойпат дүние жүзілік мұхит деңгейінен 27 м төменде жатыр. Тектоникалық жағынан ойпат теңіз шөгінділерінен құралған Шығыс Еуропа платформасының ең терең иілген ойысы (синеклизасы) болып табылады. Жекелеген аласа таулар түріндегі (Индер, Иманғара, Қойқара) тұзды-күмбезді көтерілімдермен байланысқан пермь және юра кезеңдерініңжер бетіне шығып жатқан шөгінділері ең көне таужыныстар болып табы- лады. Ойпатта тұз күмбездері кең тараған. Олардың саны 1000-нан астам. Күмбездердің мұншалық шоғырлану көрінісі дүние жүзінің еш жерінде кездеспейді. Жазықтың негізгі бөлігі құмды және құмдақты-сазды шөгінділерден қүралған. Бұл алғашқы теңіз түбі жазықтығын қалыптастырушы ежелгі Каспийдің теңіз трансгерссиясы шөгінділері болып табылады. Бұрынғы теңіз түбінде тұз шөгінділері сақталып, соның әсерінен тереңірек ойыстарды сульфатты сорлар алып жатыр. Олардың ішінде ең ірісі Тентексор. Жем мен Сағыз өзендерінің төменгі ағысы аралығында орналасқан бұл сор осы озендердің тұзымен қосымша қоректенеді. Каспий маңы ойпатында, әсіресе Жайық, Жем, Сағыз өзөндерінің қазіргі кезеңгі және ежелгі атырауында жер бедері қырқа пішіндес. Каспий маңы ойпаты солтүстік пен шығысында жонды-сайлы бедермен, солтүстігінде Жалпы Сырт және шығысында Орал алды дөндігімен шектелген.