Жылжымалы гендер

Жылжымалы гендер («секірмелi гендер») - ген бойымен көше алатын құрылымдық және генетика тұрғысынан дербес ДНҚ кесінділері. Прокариоттарда бір-бірінен ұзындығы және құрылыс күрделілігімен ерекшеленетін 2 топ Ж. г. бар: 1) инсерциялык тізбектер яғни Л5 — элементтер, ұзындықтары 1000 қос нуклеотидтерге тең, құрамында тек өздерінің жылжуына қатынасатын гені бар; 2) транспозондар — 3000—20000 қос нуклеотидтерден тұрады құрамында эртүрлі улы заттарға төзімділік көрсететін бірқатар гендері бар. Ж. г. эукариоттарда да көп тараған, бұл гендер торшаның генетикалык материальшьң 5—10% алады. Эукариоттардың Ж. г. хромосома бойына жайылған, олардың кейбіреулері құрылымы жағынан хромосомаға енген ретровирустар геномына ұқсайды. Ж. г. ДНҚ бойымен жылжу механизмі әзір толығынан аныктала қойған жоқ. Болжам бойынша Ж. г. жылжу репликацияға қатынасатын белоктарды кодтайды. Ж. г. торшада көптеген тұқым қуалайтын өзгерістер береді. Сөйтіп олар торшада тұрақсыздық пен өзгергіштік факторлар қызметін атқаратындықтан эволюцияда мацызды орын алады.