Жүрек қақпақшалары

Қақпақша – жүректің ішкі қабатынан құралған бөлік, күре тамыр және артериалды қан тамырлардан қанның бір бағытта ағуын қамтамасыз етеді.

Артриовентикулярлы қақпашалар

Трикуспидальді қақпаша (үш жармалы қақпақша) – оң жүрекше мен оң қарыншаның ортасында орналасқан қақпаша, үш жарты ай тәрізді біріктірілген тінді пластиналар, оң қарыншаның систоласы кезінде қанның оң жүрекшеге қанның қайта құйылуын болдырмайды.

Митральді клапан – сол жүрекше мен оң қарыншаның екі жармалы қақпашасы. Екі жарты ай тәрізді біріктірілген пластиналар, сол қарыншаның систоласы кезінде қанның сол жүрекшеге қайта құйылуын болдырмайды.

Аорталы қақпаша - сол қарынша мен аортаның шекарасында орналасады, аортадан қанның сол қарыншаға қайта құйылуын болдырмайды.

Өкпе өзегінің қақпашасы өкпе артериясының оң жақ қарыншадан шығатын жерінде орналасқан. Қанның бір бағытта қан құйылуын қамтамасыз ететін үш жармасы болады.

Жасанды қақпашалар

Шар тәрізді қақпаша

Шар тәрізді қақпаша – протез, шар қарыншалардың диастоласы кезінде протездің ауытына жаншып, қанның қарыншаларға қайта құйылуына кедергі болады. Систола кезінде шар шектеудің төбесіне қарай шегеріледі де, қан қарыншалардан еркін шығады. Бұл типті қақпашалар өзінің сенімділігі мен қарапайым құрылысының арқасында кеңінен тараған.

Жасанды шар қақпашасының құрылымы: цилиндр тәрізді корпус, шар, қозғалысын шектегіш және қоршаған тіндерге протезді фиксациялайтын манжет. Шар протездерiн көбінесе силиконды каучук негізінде жасалынған резинадан жасайды. Манжет уақыт өте келе тіндермен бекіп кетуі үшін борпылдақ болу қажет.

Жапырақ тәрізді қақпаша

Жапырақ тәрізді қақпаша – өзінің құрылымымен жүректің табиғи қақпашаларына ұқсас, шар тәрізді қақпашаларға қарағанда имплантациядан кейінгі асқынулар мен бағасының қымбаттығы байланысты анағұрлым сирек қолданылады. Өткен ғасырдың жапырақ тәрізді қақпашалары көптеген жағдайда дамитын асқынулар үшін (қақпашаның толық қирауы) мүлдем қолданылмайды. Заманауи жапырақ тәрізді қақпашаларды қолданған соң асқыну дамуы төмендеді, бірақ қақпақшаны жасау үшін қолданылатын қымбат материал бағасынан асып түседі.

Қақпақшалы гомографт

Қан тамыр қақпақшалы гомографт – толық немесе жартылай өлі, яғни әлсізденген, арнайы өңделген адам тінінен жасалынған имплантантау протезі.

Жүрек қақпашаларының жүре пайда болған ақаулары

Белгілі аурулардан кейін дамиды, мысалы: ревматизмнен кейінгі [[митральді қақпаша]]ның жетіспеушілігі.

Аорталы қақпашалардың ақаулары

Аорталы сағасының стенозы

Аорталы қақпашалардың жетіспеушілігі

Митральді қақпашаның ақаулары

Митральді стеноз

Екі жармалы қақпашаның жетіспеушілігі

Үш жармалы қақпашаның ақаулары

Оң жақ күре тамыр стенозы

Үш жармалы қақпашаның жетіспеушілігі

Туа біткен жүрек ақаулары

Үш жармалы қақпашаның тyа біткен ақаулары (Эбштейн ауруы)

Үш жармалы қақпашаның стенозы және атрезияcы

Емдеу тәсілі

Туа біткен ақаулар тек қана хирургиялық жолмен емделеді.

Жүре пайда болған ақаулар патологияның ауырлық дәрежесі және патологиялық үрдіске байланысты екі түрлі жолмен емделуі мүмкін:

• Медикаментозды емдеу. Ақаулар тудыратын ауруларды емдеуге бағытталған. Мысалы, жүрек жетіспеушілігін тромбоэмболияның алдын алу арқылы емдеу. • Комиссуротомия (латын тілінен «comissura» – біріктіру, «tomia» – жару, кесу) • Протездеу

Жүрек қақпақшаларының ауруларының диагностикасы

Науқас адамның айтуын тыңдап, медициналық картаның тарихын зерттеп, кішігірім анализдерден кейін дәрігер жүрек қақпақшаларында қандай да болсын ақау тапса, ол инвазивті (науқас денесіне құрал-жабдықтарды еңгізбей қарау) немесе инвазивті емес (керісінше құрал-жабдықтарды денеге кіргізеді, бірақ әдетте ол науқасқа тигізетін ыңғайсыздықтары аз) сараптауды қолданады. Оларға келесі медициналық қараулар жатады:

Кеуде қуысының рентгені

Кеуде қуысының рентгені дәрігерге жүректің нақты өлшемдерін көрсетіп, жүрек бөлімшелері мен өкпенің жағдайларын зерттейді

Электрокардиограмма

Электрокардиограмма жүрек арқылы өтетін электр тогын қадағалап, жүрек бөлімшелерінің дұрыс қысқартылуын бақылайды. Әсіресе ЭКГ жүрек ритмінің бұзылуын зерттеу үшін қолданылатын үрдіс. Миакард инфаркті кезінде ошақты табуға арналған ең жақсы тәсіл.

Эхокардиограмма

Бұл диагностика түрі кішіігірім микрофон арқылы жасалынады. Осы микрофон кеуде қуысының бетіне қойылады да жоғарғы жиеліктегі дыбыс толқындарын зерттейді. Дыбыс толқындары жүрек бөлімшелерінде болатын әр үрдісті микрофонға жеткізеді. Жүрек қақпақшаларының ақаулары, әдетте, осы диагностика арқылы білінеді. Себебі жүрек қақпақшасының стенозы кезінде қан айналымы күрт жылдам болып кетеді, ал жылдам қан айналымы дыбыс толқындары арқылы анық білінеді. Эхокардиограмма тек қана ақауларды таппай, қақпақшалардың өлшемдерін де анық береді.

Дереккөздер

http://dic.academic.ru/dic.nsf/medic/3066

Проф. А. И. Арутюнов, кандидат медицинских наук Н. Я. Васин и В. Л. Анзимиров Справочник по клинической хирургии / Проф. В.И. Стручкова. — Москва: Медицина, 1967. — С. 234. — 520 с. — 100 000 экз.