Жұмаш Айтжұманұлы Кенебай

КЕНЕБАЙ Жұмаш Айтжұманұлы (Жұмаш Көкбөрі) – Халықаралық ЮНЕСКО сыйлығының иегері. Өлеңмен жазылған «Аягөз» атты тарихи романның, «Аққу-жүрек», «Бастау», «Қарлығаш», т.б. жыр жинақтарының, 1990 жылы Алманияның Мүнхен қаласындағы «Азаттық» радиосынан бір сағаттық радиоинсценировка ретінде эфирден таратылған 1986 жылғы әйгілі Желтоқсан көтерілісі туралы елімізде тұңғыш рет жазылған (Хасен Оралтай басқарып тұрған жылдары «Азаттық» радиосынан жыл сайын эфирге беріліп тұрды) «Зобалаң» дастанының авторы, дарынды ақын. Барша түріктілдестердің ортақ ұлы тұлғалары туралы, әрқайсысы 30 минуттан тұратын «Түрік даналары» атты 40-қа жуық телебағдарламаның және «Алаш» арыстарының бүгінгі ұрпақтары туралы «Тұлпардың тұяғы», «Дара тұлғалар», «Абай тойынан кейінгі ойлар» атты тізбекті телебағдарламалардың (1992-1999 жылдары өзі осы «Қазақстан» және «Алатау» телеарналарында бас редактор қызметін де атқарған) авторы әрі жүргізушсі болған - белгілі тележурналист. Швецияның Стокгольм қаласынан жарық көріп тұрған «Орталық Азия» (құрылтайшыларының бірі - өзбек халқының дарынды ақыны, саяси күрескер, бүгінде шетелде қуғында жүрген Мұхаммед Салық) атты саяси журнал бас редакторының Кіндік Азия бойынша орынбасары (1995-1997ж.), еліміздегі тұңғыш саяси тәуелсіз басылым «Азат» газеті (1990-1991ж) бас редакторының орынбасары, 1991-1994 жылдары жарық көріп тұрған тәуелсіз саяси басылым «Алашорда» газетінің бас редакторы, «Жас Түркістан» журналы редакция алқасының мүшесі, Алматы қалалық «Қазақ тілі» қоғамының басқарма мүшесі, Саяси тәуелсіз «Жұма-таймс» газетінің құрылтайшы шығарушысы сияқты толып жатқан қоғамдық қызметтер атқарған әлі де атқарып жүрген - белгілі қоғам қайраткері. 500-ге жуық саяси және ұлттық құндылықтар жөніндегі мақалалардың, кітаптардың авторы – публицист, қарымды журналист.

Кенебай Ж.А. 1950 жылы 5 маусымда Шығыс Түркістанның Тарбағатай аймағы, Шәуешек өңірі Шағантоғай ауданының Қарабура деген жерінде дүниеге келген. Сонда төрт сыныптық білім алғаннан кейін 1962 жылы ата-анасымен бірге (1932 жылы осы арадан Семейдегі «Алашорда» үкіметіне белсене ат салысқан оның Садық Кенебайұлы атасы ұлы ақын, туған жиені Шәкәрім Құдайбердіұлының қызылдар тарапынан азаппен өлтірілгенінен кейін саяси қуғынға түсіп, сол кездегі кеңестік қырғынға байланысты арғы бетке өткені белгіл) атамекені Семей облысы Аягөз ауданына қарасты Ақшатау ауылына көшіп келіп, оқуын ары қарай жалғастырып, «Ақшатау» орта мектебін 1968 жылы бітірген сол мектептің тұңғыш түлектерінің бірі. Әуелгі еңбек жолын сол кездегі «Ақшатау» кеңшарында шопан әкесі Айтжұман Садықұлына аға шопан көмекшісі, Аягөз аудандық мәдениет бөлімінде автоклуб меңгерушісі, Аягөз аудандық «Алға» газетінде тілші (1968-1970 ж.) қызметтерін атқарады.

1970-1972 жылдары Ресейдің Свердлов облысында әскер қатарында болып келгеннен кейін қазіргі Қазақтың әл-Фараби атындағы (бұрынғы С.М.Киров атындағы) Ұлттық университетінің Журналистика факультетіне оқуға түсіп, оны бітіріп шығады. Республикалық «Қайнар», республикалық «Білім» қоғамының редакциясында, «Жалын» баспаларында, сондай-ақ, әр жылдары Қазақ радиосы мен телевизиясында редактордан бас редакторлыққа дейінгі қызметтерді атқарады. 1991-1994 жылдары марқұм, белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Заманбек Нұрқаділов басшысы болған әуелінде Алматы қалалық атқару комитеті, кейін Алматы қалалық әкімшілігінде қоғамдық -саяси ұйымдармен жұмыс істеу бөлімінде, 2000-2003 жылдары Алматы қалалық ақпарат және қоғамдық келісім басқармасында мемлекеттік жауапты қызметтер атқарады. 1994 -1998 жылдары Әл-Фараби атындағы Ұлттық университеттің журналистика факультеті марқұм профессор Марат Барманқұлов жетекшілік ететін телевизия кафедрасында журналистика шеберлігін арттыру жөнінде студенттерге дәрістер оқиды. Публицист Жұмаш Кенебай туралы осы университет тележурналистері әр жылдары оның жеке шығармашылығы жөнінде диссертациялар қорғайды, оның тележурналистикалық шеберлігі туралы ізденгіш ғалымдар ғылыми кандидаттық атақтар қорғайды. Ж.Кенебайдың өлеңдері бастауыш мектептердің 2-сыныбында, орыс тілді орта мектептің 10-шы сыныбында, Жоғары оқу орындарының психология оқулықтарында пән ретінде және мемлекеттік емтихан ретінде қазірге дейін кеңінен оқытылуда. Оның саналы ғұмыры ұлтының жоғын жоқтаумен айшықталады. 1991-1994 жылдары Алматы қаласы әкімшілігінде қызметте жүріп, Алматы қаласы төңірегіне босып келген қазақ жастарына баспана беруге көмектесуде, қалада алғаш құрыла бастаған қоғамдық-саяси ұйымдардың жұмыстарын үйлестіруде, 2000-2003 жылдары ҚР «Тіл туралы» заңының орындалуына байланысты Алматы қаласында тіркелген 20-ға жуық Электронды Бұқаралық Ақпарат Құралдарын құқықтық жауапкершілікке тартып, көпшілігіне айыппұлдар төлетіп, әсіресе телеарналардың қазақша сөйлеуіне өзіндік үлес қосқаны белгілі. Ол қазақ ұлтының ұлттық құндылықтарын жоқтауда, Мемлекеттік тілдің мәртебесі үшін күресте әлі күнге дейін ат үстінен түскен емес.

Жұмаш Кенебай - бүгіндері белгілі саясаткер Ғалымжан Жақиянов төрағасы болып есептелетін «Азаматтық қоғам» қоғамдық қорының жанындағы «Таным» пікірсайыс клубының, «tanym. tv» сайтының және осы аттас интенет-радионың жетекшісі ретінде, басқа да толып жатқан саяси және қоғамдық, шығармашылық жұмыстар атқаруда.

Ж.А. Кенебай -үйлі-баранды: әйелі Шолпан Әбдікәрімқызы Алматы қалалық «Ардагерлер» үйінде жауапты қызметте, ұлдары: Болатқазы Жұмашұлы – жоғары білімді заңгер, Еркебұлан Жұмашұлы – тележурналист, қызы Арайлым Жұмашқызы – Қаныш Сәтбаев атындағы қазақ техникалық ұлттық университетін бітірген жоғары білімді инженер. Сондай-ақ ол: Толғанай, Томирис, Атилла, Руслан ,Зере(соңғылары-жиені) сияқты немерелердің атасы.

Сілтемелер

• tanym. tv
• Аягөз
• Айтжұман Садықұлы

Сыртқы сілтемелер

• [1] Мұрағатталған 2 шілденің 2013 жылы.