Жәмил Хасанлы

Джамил Поладхан оглы Гасанли (әз. Cəmil Poladxan oğlu Həsənli) — әзірбайжандық тарихшы, тарих ғылымдарының докторы, профессор, саяси қайраткер. Демократиялық күштер ұлттық кеңесінің төрағасы, Әзірбайжан парламентінің бұрынғы депутаты.

Джамил Гасанлы
әз. Cəmil Poladxan oğlu Həsənli
Туған күні	15 қаңтар 1952 (1952-01-15) (72 жас)
Туған жері	Агаликенд а., Биласувар ауданы, Әзірбайжан
Ғылыми аясы	тарихшы
Ғылыми дәрежесі	доктор
Ғылыми атағы	профессор
Альма-матер	Баку мемлекеттік университеті
Джамил Гасанлы Ортаққорда

Білім

Джамил Гасанлы 1952 жылы 15 қаңтарда Әзірбайжанның Биласувар ауданындағы Агаликенд ауылында дүниеге келген. 1970 жылы Жалилабад ауданының Алар ауылындағы орта мектепті бітіргеннен кейін Баку мемлекеттік университетінің тарих факультетіне оқуға түсіп, 1975 жылы бітіріп шығады. БМУ -і бітіргеннен кейін Жалилабад ауданының Тазакенд ауылында орта мектепте тарих пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді. 1976-1977 жылдары Джамил Гасанлы Ленин Орталық мұражайының Баку филиалында оқытушы болып жұмыс істеді. 1977 жылы Баку мемлекеттік университетінің тарих факультетінің Еуропа және Америка елдерінің жаңа және қазіргі заманғы тарихы кафедрасының аспирантурасына оқуға түсті.

Оқытушылық және ғылыми қызметі

1980 жылдан бастап Баку мемлекеттік университетінің тарих факультетінің Еуропа және Америка елдерінің жаңа және қазіргі заманғы тарихы кафедрасында оқытушы, аға оқытушы болып жұмыс істейді. 1984 жылы Кеңес-Америка қатынастары бойынша кандидаттық диссертациясын қорғап, тарих ғылымдарының кандидаты атағына ие болды. 1990 жылдан бастап ол университеттің тарих факультетінде кафедрасының доценті болып қызмет атқарды. 1992 жылы «Әзірбайжан Республикасы халықаралық қатынастар жүйесінде (1918-1920)» тақырыбында докторлық диссертация қорғады. 1992-1994 жж. Еуропа мен Американың қазіргі және заманауи тарихы кафедрасын басқарды. 1993 жылы оған профессор атағы берілді. Ұзақ уақыт бойы Еуропа және Америка елдерінің жаңа тарихы, халықаралық қатынастар тарихы курстары, арнайы курстар бойынша сабақтар өткізіліп, оның жетекшілігімен 5 кандидаттық диссертация қорғалды.

1993 жылдың сәуірі мен қыркүйегі аралығында Әзірбайжан Республикасы Президентінің кеңесшісі болып жұмыс істеді. 1994-2004 жж. ол Президент жанындағы Әзербайжан Республикасы Жоғары аттестациялық комиссиясының сараптама кеңесінің мүшесі болды. 1998 жылдан - Таяу Шығысты зерттеу жөніндегі Солтүстік Америка қоғамының мүшесі. Ұлттық ғылым академиясының тарих институтының диссертацияларды қорғау жөніндегі мамандандырылған кеңесінің мүшесі, республика Президенті жанындағы білім беру жөніндегі комиссиясының мүшесі. Әзірбайжанда, АҚШ-та, Түркияда және басқа елдерде жарияланған 15 монография мен кітаптың, 100-ден астам мақаланың авторы.

Саяси қызметі

Джамил Гасанлы өткен ғасырдың 80-ші жылдары пайда болған халықтық қозғалысқа белсенді қатысты. Сонау 70-жылдары, студент кезінде ол Абулфаз Элчибей құрған үйірмелердің белсенді мүшесі болды. 1970 жылдары ұлт-азаттық идеялар негізінде басталған бұл қатынастар кейін олардың арасындағы достыққа айналды. 1994-2000 жылдары Джамил Гасанлы Халықтық майдан партиясы (ҚХП) басшысының орынбасары, ал 2000-2005 жылдары - Али Каримли партиясы төрағасының гуманитарлық мәселелер жөніндегі орынбасары болды. 2000 жылы ол Халық майданы атынан Әзербайжан Республикасы Милли Мәжілісінің депутаты болып сайланды, ал 2005 жылы "Азадлыг" блогының депутаты және Милли Мәжілістің халықаралық қатынастар және ғылым мен білім жөніндегі комиссиясының бейтарап мүшесі болды. Милли Мәжілістің екінші және үшінші шақырылымдары кезінде Джамил Гасанлы сайлаушылардың мүдделерін қорғау туралы жыл сайынғы журналистік сауалнамада жеңіске жетті. Профессор Гасанлы 2009 жылы құрылған әзірбайжан зиялылары форумының негізін қалаушылардың бірі болып табылады және бұл форум қоғамды жандандыруда, қоғамдық пікірді қалыптастыруда, әзірбайжан халқының өзін-өзі бағалауда маңызды рөл атқарды.

Негізгі кітаптары

• Әзірбайжан Демократиялық Республикасы 2012 ж. Бұл басылым Әзірбайжан Демократиялық Республикасы, 1918-1920-Күнгей Кавказ мұсылмандарының Уақытша Ұлттық Кеңесі 1918 жылы 15 (28) мамырда Тифлисте Күнгей Кавказ өкілдігі тоқтатылған кезде жарияланған тәуелсіз мемлекет жайында.

• КСРО - Түркия. Бейтараптылықтан қырғи қабақ соғысқа дейінгі 1939-1953 жж. 2008 ж. Таяу Шығыста қырғи қабақ соғысты қоздыруда маңызды рөл атқарған кеңестік саясатты жан-жақты зерттеу, соғыс кезіндегі және соғыстан кейінгі алғашқы жылдардағы кеңестік-түрік қатынастарының бұралаңдары, осы тарихи жолдың шешуші кезеңдері мен бетбұрыс кезеңдері қарастырылды.

Сумгаит оқиғалары туралы кітаптың жаңа басылымының тұсаукесері

• КСРО-Иран. Әзірбайжан дағдарысы және суық соғыстың басталуы. 1941-1946 жж. 2006 ж. Ресей, АҚШ, Әзірбайжан және Грузия архивтеріндегі құжаттарға, сондай-ақ шетелдік басылымдарға жасалған талдау негізінде 1940-жылдардағы кеңестік-ирандық қатынастар тақырыбын зерттейді.

• Шыңжаң кеңестік саясат кеңістігінде. Сталин және Шығыс Түркістандағы мұсылман қозғалысы (1931-1949) 2015 ж. Екінші дүниежүзілік соғыс пен қырғи қабақ соғыстың алғашқы жылдарында оңтүстік шекаралар бойындағы кеңестік саясаттың бейнесі баяндалған. Онда Батыс Қытайдың Шығыс Түркістан (Шыңжаң) провинциясында 20 жылға жуық жүргізілген кеңестік саясаттың айқын және құпия сәттері қарастырылған.

• Әзірбайжан Республикасының дипломатия тарихы. Әзірбайжанның Кеңес өкіметі жылдарындағы сыртқы саясаты (1920-1939) 2013 ж. Кітапта Кеңестік Әзірбайжанның алғашқы сыртқы саяси қадамдары, республиканың оның территориялық тұтастығы үшін жүргізген дипломатиялық күресі, көршілес елдермен - Ресеймен, Иранмен, Түркиямен, Грузиямен және Армениямен қатынастары, әзірбайжан эмигранттарының қызметі туралы егжей-тегжейлі баяндалады.

• Ресей революциясы және Әзірбайжан. Тәуелсіздікке апарар қиын жол, 1917-1920 жж. 2011 ж. 1917 жылғы орыс төңкерісінен кейін Оңтүстік Кавказда болған оқиғаларды, 1918 жылдың көктемінде және жазында Бакуде болған қайғылы оқиғаларды, Әзірбайжан Демократиялық Республикасының құрылуын және оның басқа мемлекеттердің мойындауы үшін күресін, Бірінші дүниежүзілік соғыстың соңғы кезеңіндегі Баку үшін еуропалық державалар, Париж бейбітшілік конференциясындағы Әзербайжан делегацияларының қызметі, оның тәуелсіздігін мойындау жолындағы күресі, Әзірбайжанды кеңестендірудің маңызды сәттерін баяндайды.

• Али Мардан-Бек Топчибашев. Идея үшін өмір. 2014 ж. Кітап Әзірбайжанның ірі мемлекет қайраткері Әли Мардан-Бек Топчибашевтің өмірі мен қызметіне арналған, оның 50 жыл бойғы қоғамдық-саяси қызметін талдап, сонымен қатар Топчибашевтар әулетінің екі жүз жылдық тарихына шолу жасайды.