Зире

Зире, зере, тмин (лат. Carum) – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын екі немесе көп жылдық шөптесін өсімдік.

Зире
кәдімгі зире
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Apiales Тұқымдасы: Apiaceae Кіші тұқымдасы: Apioideae Тайпасы: Careae Тегі: Carum L.
түрлері
319 түрі белгілі

Зире.

Еуразияда кездесетін 30-ға жуық түрі белгілі. Зире республикамыздың өзен, бұлақ жағалары мен шалғынды жерлерінде және қалың бұталардың арасында өседі.

Қазақстанда Торғайда, Жетісу Алатауының, Алтайдың, Тарбағатайдың тау етектерінен бастап, субальпілік белдеулеріне дейін кең таралған кәдімгі Зире (C. carvі) және күңгірт Зире (C. atrosanguіneum) түрлері кездеседі. Олардың биіктігі 40 – 60 см. Сабағы көп қырлы. Жапырақтары жылтыр, түксіз. Сабағының түбіне жақын орналасқандары қысқа сағақты келеді де, ұшына қарай жалпайып мөлдір жарғақты қынапты болады. Жапырақ тақтасы қауырсын тәрізді терең ойықталып салаланған. Ақ, қызғылт, қара қошқыл түсті гүлдері 5 тостағанша, 5 күлте, 5 аталық және жатыны 2 ұялы бір аналықтан құралған. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, шілдеде жемістенеді. Жемісі – екі бөлшекті (әр бөлшегінде бір тұқым болады) құрғақ тұқымша. Зиренің тұқымының құрамында 5 – 75% май болады, ол медицинада, ветеринарияда кеңінен пайдаланылады. Тұқымынан, сондай-ақ сабын қайнатады, тамаққа қосады. Жемісінің сығындысынан (күнжарасынан) мал азығын дайындайды.

Сыртқы сілтемелер

• Carum