Испан-Америка соғысы

Испан - Америка соғысы – Испания мен АҚШ арасында отарлық иеліктерді бөлісу үшін 1898 жылы болған соғыс. Бүкіл 19 ғасыр бойында АҚШ Испания иелігіндегі Куба, Филиппин, т.б. аралдарға көз тікті. Дегенмен аралдарды Испаниядан тартып алуға осы аймақта АҚШ-тың күшеюін қаламайтын Англия мен Франциядан бата алмады. 1895 жылы Кубада испан отаршыларына қарсы ұлт-азаттық көтерілісі басталысымен, АҚШ оны өз мақсатына пайдаланып, баспасөз беттерінде, конгресте Кубаға тәуелсіздік берілуін талап етті. Сылтау USS Maine-нің Гаванадағы жарылысы болды. 1898 жылы 25 сәуірде АҚШ Испанияға соғыс жариялап, Куба мен Филиппин аралдарына соғыс флотын жіберді. Соғыс 10 аптаға созылды. Кубада испандықтармен соғысты жергілікті халық жүргізді. Сан-Хуан Хилл сияқты позициялар үшін кескілескен шайқастар болғанымен, жергілікті халықтың көмегімен АҚШ Куба астанасы Гавананы басып алды. Филиппин аралдарында да осы әдіс қайталанып, американдар ешқандай соғыс қимылдарына қатысқан жоқ, тек Манила шығанағында тұрған екі испан эскадрилясын жойып жіберді. Испания ол кезде әлсіз мемлекет болатын, флотынан айрылғаннан кейін, 1898 жылы 22 шілдеде қарсылығын тоқтатты. 10 желтоқсанда АҚШ пен Испания Париж бітіміне қол қойды. Испания Кубадан бас тартатынын, АҚШ-қа Пуэрто-Рико, Гуам, Филиппин аралдарын беретінін мойындады. Филиппин аралдары үшін АҚШ Испанияға 20 млн. долл. ақша берді. Келісімде Кубаның тәуелсіздігі жөнінде ештеме айтылмады. Кубаның Азаттық армиясы таратылып, конституция жарияланды. Онда Кубаға Америка үкіметінің рұқсатынсыз шет мемлекеттермен қарым-қатынас жасауға, қарыз алуға тыйым салынды. Елде АҚШ-тың ірі әскери-теңіз базасы құрылып, Америка протектораты орнады. АҚШ испан отарларын тартып алды, сөйтіп Латын Америкасы елдеріне экспансия жасауға мүмкіндік алды, Тынық мұхитта және әлемде өз позициясын күшейтті.

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том