Иштуан Қоңыр Мандоки
Иштуан Қоңыр Мандоки (10.2.1944, Венгрия, Карцаг қаласы – 22.8.1992, Дағыстан, Макачқала, Алматыда жерленген) – түркітанушы венгр ғалымы, филол. ғылым докторы, профессор. Карцаг ауыл шаруашылығы техникумын, Өтвөш Лоранд мемлекеттік университетін (1968) бітірген. Иштуан осы университетінің түркітану кафедрасында, Сечени ғылым кітапханасында, Мажарстан Ғалымдар Академиясы алтаистика зерттеулер тобында қызмет істеді. Студент кезінен бастап Еуропадағы түркі этн. топтары арасына тілдік, фольклорлық және этнол. экспедициялар жасаған. Ғылым-зерттеу сапарын Анадолы, Еділ бойы, Қазақстан мен Орта Азия, Моңғолияға дейін жалғастырған. Иштуан еңбектерінің негізгі нысанасы – мажарлардың және құмандардың көне тарихы, түркі-мадияр байланыстарын зерттеу. Ол өз зерттеулері арқылы мадияр тіліндегі түркі текті көптеген сөздердің (бертө, бүту, дионик, каптань, козма, тилт, цөткен-сүттіген, монар-мұнар, ньөкер, бузоган және т.б.) түп төркінін тапты. Көп жылдық зерттеу жұмыстарының нәтижесінде 1981 жылы “Мажарстандағы құман тілінің ескерткіштері” атты еңбегі жарық көрді.
Иштуан түркі халықтарының әдебиет, фольклор, поэзия үлгілерін мажар тіліне аударуға ат салысты. Б.Момышұлының “Ұшқан ұясын” мажар (венгр) тіліне аударған. Мажар тіліндегі әлем әдебиеті энциклопедиясына 40-қа жуық түркі халықтары қаламгерлері туралы мақалалар жариялады. Түркі халықтары мәдениеті туралы жан-жақты зерттеу еңбектері үшін оған Мажарстан Ғалымдар Академиясының Постумус сыйлығы берілді (1993).
Сілтемелер өңдеу
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том
| Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|